ปัญหาแมวกระเพาะปัสสาวะอักเสบเป็นปัญหาที่สามารถพบได้บ่อยในกลุ่มของแมวที่ถูกเลี้ยงในระบบปิด (เลี้ยงให้อยู่แค่ในบ้าน/คอนโด/อพาร์ทเม้นท์) ซึ่งการเลี้ยงแมวแบบระบบปิดเป็นที่นิยมอย่างมากสำหรับผู้ที่มีไลฟ์สไตล์คนเมือง เนื่องจากการเลี้ยงแมวระบบปิดช่วยป้องกันอันตรายจากสัตว์ตัวอื่นหรือโรคที่มากับแมวนอกบ้านและแมวที่ถูกเลี้ยงแบบระบบปิดก็มักจะมีอายุยืนยาวกว่าแมวที่เลี้ยงระบบเปิด (เลี้ยงปล่อยนอกบ้าน)
แต่แท้จริงแล้วยังมีสาเหตุอื่น ๆ อีกมากที่โน้มนำให้แมวเป็นโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ เตรียมตัวเตรียมแว่นขยายให้พร้อม วันนี้เราจะชวนคุณผู้อ่านทุกท่านมาทำหน้าที่เป็นนักสืบสืบสวนหาสาเหตุว่าทำไมแมวป่วยเป็นโรคนี้บ่อยเหลือเกิน เป็น ๆ หาย ๆ ไม่หายขาดสักที ป่วยแต่ละครั้งค่ารักษาก็หลายบาทอยู่นะ
มาทำความรู้จักกับ “โรคแมวกระเพาะปัสสาวะอักเสบ” ให้มากขึ้นอาจช่วยคุณเซฟเงินในกระเป๋า เวลา และช่วยยกระดับคุณภาพชีวิตของแมวเหมียวที่คุณรักได้
ทำความรู้จักโรคแมวกระเพาะปัสสาวะอักเสบ
โรคแมวกระเพาะปัสสาวะอักเสบมีชื่อเรียกเท่ ๆ ว่า FLUTD (Feline lower urinary tract disease) เป็นชื่อที่คุณหมอเอาไว้อธิบายถึงความเจ็บป่วยที่เกิดขึ้นบริเวณทางเดินปัสสาวะส่วนล่าง (กระเพาะปัสสาวะและท่อปัสสาวะ) ของแมว
สาเหตุที่ทำให้เกิดโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบมีอยู่ 3 สาเหตุหลัก คือ
- Urolithiasis หรือนิ่ว แมวก็สามารถพัฒนาก้อนนิ่วในกระเพาะปัสสาวะได้ การอุดตันของก้อนนิ่วในทางเดินปัสสาวะทำให้แมวไม่สามารถขับถ่ายได้ตามปกติ การวินิจฉัยทำได้ด้วยวิธีการเอ็กซเรย์ (X-ray) หรือ อัลตร้าซาวด์ (Ultrasound) จากการศึกษาแมวที่เข้ารับการรักษาในมหาวิทยาลัยเชียงใหม่พบว่าสาเหตุที่ทำให้เกิดโรคทางเดินปัสสาวะส่วนล่างในแมวมาจากนิ่วถึง 30.9% จากจำนวนเคสทั้งหมด 3,486 ตัว
- Urinary tract infection การติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะในแมวมักเกิดมาจากการติดเชื้อแบคทีเรีย ซึ่งเกิดขึ้นไม่บ่อยนักเมื่อคิดเป็นเปอร์เซ็นต์ของจำนวนเคสทั้งหมดมีเพียง 11.5% เท่านั้น โดยแมวที่ติดเชื้อแบคทีเรียในทางเดินปัสสาวะมักเป็นแมวสูงอายุ
- FIC (Feline Idiopathic cystitis) หากแปลเป็นภาษาไทยอย่างตรงตัวคือ แมวกระเพาะปัสสาวะอักเสบแบบเกิดขึ้นเองโดยไม่ทราบสาเหตุซึ่งเป็นสาเหตุหลักของโรคทางเดินปัสสาวะส่วนล่าง กว่า 57.7% ของเคสแมวกระเพาะปัสสาวะอักเสบทั้งหมดไม่สามารถบอกได้ว่ามาจากสาเหตุอะไร เหมือนผีซ้ำด้ำพลอย แมวที่ถูกคุณหมอวินิฉัยว่าเป็น FIC จะมีโอกาสกลับมาเกิดโรคซ้ำได้อีกถึง 17.1 – 65%1
เชคลิสต์อาการของแมวที่เป็นโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ
- แมวเจ็บปวดขณะเบ่งปัสสาวะ
- แมวเข้า ๆ ออก ๆ กระบะทรายบ่อยจนผิดสังเกต
- แมวปัสสาวะไม่เป็นที่เป็นทาง
- แมวปัสสาวะเป็นเลือด
- แมวส่งเสียงร้องเจ็บปวดขณะกำลังปัสสาวะ
- แมวเลียขนมากเกินไปบริเวณท้องส่วนล่างไปจนถึงอวัยวะเพศ
- แมวปัสสาวะไม่ออก!! ถ้าพบอาการนี้ให้รีบลางานแล้วพาแมวไปหาหมอด่วน นี่คือภาวะฉุกเฉินแมวอาจเสียชีวิต
ขั้นแรกสังเกต: แมวกระเพาะปัสสาวะอักเสบจะมีอาการอย่างไร
มาดูท่าแมวปัสสาวะกัน ท่าปกติ VS ท่าเจ็บปวด
แมวกลุ่มเสี่ยงที่พบโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบแบบเกิดขึ้นเอง (FIC) ได้บ่อย
เนื่องจากการเกิดกระเพาะปัสสาวะอักเสบแบบเกิดขึ้นเองโดยไม่ทราบสาเหตุเป็นสาเหตุอันดับหนึ่งที่ทำให้แมวมีปัญหากระเพาะปัสสาวะอักเสบ ถึงนักวิจัยจะยังไม่สามารถยืนยันกลไกการเกิดโรคได้แต่พวกเขาก็พบข้อมูลสำคัญว่าโรคนี้มักจะเกิดในแมวกลุ่มต่าง ๆ ดังนี้
แมวโตเต็มวัย ช่วงอายุ 2-6 ปี แมวอายุช่วงนี้แหละที่เกิดภาวะกระเพาะปัสสาวะอักเสบแบบไม่ทราบสาเหตุได้บ่อย หากใครมีแมวอยู่ในช่วงอายุนี้ขอให้หมั่นสังเกตวิธีการปัสสาวะของแมวและสีปัสสาวะของแมวให้มากขึ้น
แมวเลี้ยงระบบปิด วิธีการเลี้ยงระบบปิดโดยตัวมันเองไม่ใช่ปัญหา เพราะไม่ใช่แมวทุกตัวที่เลี้ยงในระบบปิดแล้วจะต้องเป็นโรคนี้ แต่แมวส่วนใหญ่ที่เลี้ยงในระบบปิดและมีปัญหากระเพาะปัสสาวะอักเสบแบบเกิดขึ้นเองมักมีสาเหตุโน้มนำมาจาก “ความเครียด” จากการใช้ชีวิตในสภาพแวดล้อมที่ไม่เหมาะสม ซึ่งในหัวข้อต่อไปเราจะมาพูดคุยถึงเรื่องนี้กันอย่างจริงจัง
แมวอ้วน นักวิจัยต่างยืนยันเป็นเสียงเดียวกันว่าความอ้วนนี่แหละที่เป็นปัจจัยเสี่ยงทำให้แมวกระเพาะปัสสาวะอักเสบ แมวที่มีน้ำหนักเกินมาตรฐานมีโอกาสเกิดโรคได้มากกว่าแมวน้ำหนักปกติถึง 4 เท่า 3
แมวอ้วนจะไม่ค่อยทำกิจกรรมเท่าไหร่นัก บางตัวไม่ชอบเดินไปทานน้ำทำให้ปัสสาวะค้างอยู่ในกระเพาะปัสสาวะเป็นเวลานาน นอกจากนั้นแมวอ้วนมีการสะสมของไขมันบริเวณท่อทางเดินปัสสาวะและอวัยวะเพศ4 ส่งผลทางเดินปัสสาวะแคบลงจึงเกิดภาวะติดขัดได้ง่าย
รู้หรือไม่ การที่แมวกินมากขึ้นอาจมีสาเหตุมาจากแมวกำลังเบื่อก็เป็นได้ อ่านบทความ 5 สัญญาณที่บอกว่าแมวเหมียวกำลังเบื่อ นอกจากนี้แมวน้ำหนักเกินมาตรฐานมีโอกาสที่จะเป็นโรคเบาหวาน โรคตับ และโรคหัวใจอีกด้วย
แมวเพศผู้ที่ทำหมันแล้ว แมวเพศผู้ที่ทำหมันแล้วมีโอกาสเสี่ยงต่อการเกิดโรคทางเดินปัสสาวะส่วนล่างมากกว่าแมวที่ยังไม่ทำหมันเนื่องจากการตอนแมวเพศผู้จะส่งผลให้ความหนาแน่นของเส้นใยคอลลาเจนและอิลาสติก (collagen and elastic fiber) รอบท่อปัสสาวะผิดไปจากแมวที่ยังไม่ถูกตอน ซึ่งอาจเป็นสาเหตุที่ทำให้การทำงานของเนื้อเยื่อรอบ ๆ ท่อปัสสาวะของแมวที่ถูกตอนไม่เป็นไปตามปกติ5
นอกจากนั้นการทำหมันแมวโน้มนำให้แมวมีความเสี่ยงที่จะอ้วนมากขึ้น และความอ้วนก็เป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้แมวเกิดกระเพาะปัสสาวะอักเสบ
แมวที่เลี้ยงรวมกันหนาแน่น แมวเป็นสัตว์ที่ใช้ชีวิตสันโดษตามธรรมชาติ การนำแมวมาเลี้ยงรวมกันหลาย ๆ ตัว อาจทำให้แมวบางตัวเกิดความตึงเครียดและแสดงพฤติกรรมก้าวร้าวขึ้นมาได้ เนื่องจากมีการทะเลาะกันเพื่อแย่งชิงอาณาเขต โดยนักวิจัยเชื่อว่าความเครียดเป็นตัวการสำคัญที่ทำให้แมวกระเพาะปัสสาวะอักเสบ
แมวที่เคยป่วยด้วยโรคนี้มาก่อน หากแมวของคุณเคยถูกวินิจฉัยมาก่อนว่าเป็นโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบแบบไม่ทราบสาเหตุขอให้เข้าใจเอาไว้ก่อนเลยว่าโรคนี้มีโอกาสเกิดซ้ำกับแมวตัวเดิมได้อีกถึง 17.1 – 65% ซึ่งถือว่าสูงมากเลยทีเดียว
หลังจากสังเกตจนแน่ใจแล้วว่าแมวของเราขับปัสสาวะไม่ปกติจริง ๆ ก็ได้เวลาพาแมวไปหาคุณหมอแล้วล่ะ ขั้นตอนนี้มีความสำคัญมาก จากหัวข้อก่อนหน้านี้ สาเหตุที่ทำให้แมวกระเพาะปัสสาวะอักเสบมีถึง 3 สาเหตุ (นิ่ว, เกิดขึ้นเองโดยไม่ทราบสาเหตุ และติดเชื้อ) ก็คงจะมีแต่คุณหมอนี่แหละที่สามารถให้คำตอบได้ว่าที่แมวกำลังทรมานอยู่นั้นมาจากสาเหตุไหนกันแน่
ขั้นที่สองปรึกษาผู้รู้: พาน้องแมวไปหาหมอ
น้องแมวอาจจะต้องถูกวินิจฉัยด้วยวิธีการดังต่อไปนี้
- ตรวจเลือด
- X-ray
- Ultrasound
- ตรวจปัสสาวะ
นี่เป็นเพียงการตรวจหาสาเหตุเบื้องต้นเท่านั้น ซึ่งในความเป็นจริงแล้วคุณหมออาจจะต้องขอตรวจอื่น ๆ เพิ่มเติม เช่น หากพบนิ่ว นิ่วชนิดนั้นคือชนิดไหน เป็นนิ่วที่ใช้อาหารช่วยละลายได้หรือไม่ ซึ่งอาจจะมีค่าใช้จ่ายอื่น ๆ เพิ่มขึ้นอีก
ยกตัวอย่าง หากคุณหมอสงสัยว่าแมวเป็นนิ่วกลุ่มที่ใช้อาหารละลายไม่ได้ เช่น กลุ่มแคลเซียมออกซาเลต (Calcium Oxalate) คุณหมออาจขอตรวจหาสาเหตุอื่น ๆ ที่แอบแฝงอยู่ในตัวแมวเพิ่มเติมว่าทำไมแมวถึงมีแคลเซียมในร่างกายสูง แมวตัวนั้นมีโรคลิวคีเมีย (FeLv), มะเร็งต่อมน้ำเหลือง (Lymphoma) หรือมีภาวะไฮเปอร์พาราไทรอยด์ (Hyperparathyroid) หรือไม่
วิธีการรักษาแมวกระเพาะปัสสาวะอักเสบก็แตกต่างกันไปตามสาเหตุที่ก่อโรคในแมวแต่ละตัว แล้วถ้าไม่ทราบสาเหตุล่ะ?? ใช่แล้ว แมวเกินครึ่งที่ทรมานจากโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบมักจะเกิดขึ้นเองโดยไม่ทราบสาเหตุ ถ้าคุณหมอวินิจฉัยแล้วว่าแมวของคุณป่วยเป็นโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบแบบเกิดขึ้นเองโดยไม่ทราบสาเหตุแล้วล่ะก็ ตามไปดูกันเลยค่ะ
เนื่องจากแมวส่วนใหญ่ที่ป่วยด้วยโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบมักจะเกิดขึ้นเองโดยไม่ทราบสาเหตุ ก่อนจะพาทุกท่านไปสืบสวนสอบสวนว่าทำไมแมวเราถึงป่วยแบบไม่ทราบสาเหตุ มาทำความรู้จักกับโรคนี้กันก่อน
ขั้นที่สามสืบสวน: ปัจจัยเสี่ยงที่โน้มนำให้แมวกระเพาะปัสสาวะอักเสบแบบไม่ทราบสาเหตุ
FIC คืออะไร
เมื่อเทียบกับโรคที่เกิดขึ้นในมนุษย์แล้ว โรคแมวกระเพาะปัสสาวะอักเสบแบบไม่ทราบสาเหตุนี้จะเทียบได้กับโรค Bladder pain syndrome ที่เกิดขึ้นในมนุษย์
ความเหมือนกันของทั้งสองโรคนี้คือมันสร้างความเจ็บปวดทรมานแบบเรื้อรังในกระเพาะปัสสาวะทำให้รบกวนการใช้ชีวิตอย่างมาก และสาเหตุมันไม่ใช่เพราะความผิดปกติที่เกิดขึ้นที่กระเพาะปัสสาวะโดยตรง นักวิจัยยังไม่สามารถให้คำตอบได้ว่ากลไกการเกิดโรคเป็นอย่างไร และการรักษาผู้ป่วยทั้งสองโรคนี้ก็มีความยุ่งยากและซับซ้อนพอสมควร
โรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบแบบไม่ทราบสาเหตุในแมว ซึ่งต่อไปนี้จะขอเรียกว่า FIC
มีนักวิจัยคนนึงชื่อ Buffington ถึงขั้นตั้งชื่อโรค FIC ขึ้นมาอีกชื่อหนึ่งว่า “Pandora Syndrome” ตามตำนานกรีกข้างในกล่องแพนโดร่าเนี่ยมันคือแหล่งรวมของความชั่วร้ายในมนุษย์ไม่ว่าจะเป็น ความเกลียดชัง ความโกรธแค้น ความพยาบาท ความโลภ ความหลง โรคภัยไข้เจ็บต่าง ๆ และความตาย การใช้คำว่า Pandora ในปัจจุบันจึงออกไปในแนวทาง “แหล่งรวมความชั่วร้ายที่คาดไม่ถึง”
สาเหตุเกิดจากอะไร
ตามที่กล่าวไปข้างต้นว่านักวิจัยยังไม่สามารถฟันธงได้ว่ากลไกการเกิดโรคเป็นอย่างไร แต่นักวิจัยพบว่าแมวที่เป็น FIC
มีความเหมือนที่ร่วมกันคือ “ความเครียด” พวกเขาจึงเชื่อว่าความเครียดเป็นตัวการสำคัญที่กระตุ้นให้เกิดโรคในแมวนั่นเอง
สิ่งที่พวกเขาค้นพบ
แมวปกติ ในสถานการณ์ที่กระตุ้นให้แมวเครียด เช่น การต่อสู้แย่งอาณาเขต ศูนย์ควบคุมความเครียดในสมองจะสั่งการให้
- ระบบประสาทซิมพาเทติกทำงาน ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของระบบประสาทอัตโนมัติ ทำงานอยู่นอกเหนืออำนาจของจิตใจ จะถูกกระตุ้นเมื่อเกิดเหตุฉุกเฉินหรือเหตุการณ์ตึงเครียด ระบบจะสั่งให้สู้หรือหนี เป็นระบบที่จำเป็นสำหรับการเอาชีวิตรอดของสิ่งมีชีวิต เมื่อระบบนี้ถูกกระตุ้นแมวปกติจะตอบสนองต่อเหตุการณ์ตึงเครียดด้วยการแสดงอาการหวาดกลัว ก้าวร้าว ซ่อนตัว และเบื่ออาหาร
- ต่อมหมวกไตหลั่งฮอร์โมนความเครียดหรือที่เรียกว่า “คอร์ติซอล (Cortisol) ” ออกมา หนึ่งในหน้าที่สำคัญของฮอร์โมนคอร์ติซอลคือ การส่งสัญญาณให้ศูนย์สั่งการความเครียดในสมองรู้ว่า พอแล้วเลิกเครียดได้แล้ว (Negative feedback) ซึ่งเหตุการณ์นี้จะเกิดขึ้นเมื่อร่างกายพบว่ามีฮอร์โมนคอร์ติซอลอยู่ในกระแสเลือดมากเกินปกติ
แมวป่วย FIC เมื่ออยู่ในสถานการณ์ที่ทำให้เกิดความตึงเครียดแมวกลุ่มนี้มักจะแสดงออกโดยการกินอาหารเยอะ ทานน้ำเยอะ เลียขนเยอะเกินปกติ นักวิจัยพบว่าแมวกลุ่มนี้มีระดับฮอร์โมนคอร์ติซอลปกติ นั่นหมายความว่าแมวกลุ่มนี้จะไม่สามารถบอกศูนย์สั่งการในสมองให้เลิกเครียดได้
แมวแต่ละตัวมีความสามารถในการจัดการความเครียดได้ไม่เหมือนกัน สำหรับแมวที่ป่วยถ้าให้เปรียบเทียบก็จะเหมือนกับการที่เขาติดอยู่ในห้อง ๆ หนึ่ง ที่มีเสียงสัญญาณหนีไฟดังขึ้นอยู่ตลอดเวลา มันทำให้เขากลัว ตกใจและเครียดมาก แต่เขาก็ไม่สามารถที่จะเอื้อมมือไปปิดเสียงสัญญาณหนีไฟนั้นได้ เขาพยายามที่จะปรับตัวให้สามารถใช้ชีวิตกับเสียงเตือนที่ดังอยู่ตลอดเวลาให้ได้ ด้วยวิธีการระบายความเครียดในแบบที่เขารู้จักคือการ กิน ดื่ม เลียขน และนอนเบื่อเสียงเตือนนั้นไปวัน ๆ
น่าเศร้านะคะ ถ้าเพียงพวกเราสังเกตเหตุการณ์นี้ได้ก่อนที่พวกเขาจะพัฒนาโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ มันคงจะดีมาก ๆ เลย เรามาดูกันดีกว่าว่าสาเหตุที่ทำให้แมวเครียดมีอะไรบ้าง แมวใครป่วยอยู่ให้ลองอ่านและคิดตามไปทีละข้อดูนะคะว่าแมวเราผ่านประสบการณ์แบบนี้มาหรือป่าว ส่วนแมวใครยังไม่ป่วยยิ่งดีเลยจะได้ระมัดระวังไม่ให้แมวของเราเครียด
อะไรเป็นสาเหตุที่ทำให้แมวเครียดได้บ้าง
- เลี้ยงสัตว์รวมกันหลายตัว (สัตว์ชนิดอื่น-แมว หรือ แมว-แมว)
- เพิ่งย้ายบ้าน
- ถูกปล่อยให้อยู่โดดเดี่ยวเป็นเวลานาน แต่ข้อนี้ขึ้นอยู่กับนิสัยแมวแต่ละตัวด้วยนะ บางตัวก็ติดคนต้องการมนุษย์ บางตัวก็ชอบที่จะอยู่ตัวเดียวมากกว่าปฏิสัมพันธ์กับมนุษย์
- ความเครียดที่เกิดจากแหล่งขับถ่ายไม่เหมาะสม เช่น จำนวนกระบะทรายไม่เหมาะสมน้อยเกินไป , ขนาดไม่เหมาะสม , ไม่สะอาด เป็นต้น
- เปลี่ยนอาหารอย่างฉับพลัน
- อากาศเปลี่ยนแปลง
- มีสมาชิกใหม่เข้ามาในบ้าน ไม่ว่าจะเป็นสัตว์เลี้ยงตัวใหม่ หรือเด็กทารก
- มีการต่อเติมบ้านหรือไม่ (เสียงดัง)
- มีการเคลื่อนย้ายเฟอร์นิเจอร์หรือไม่
- เจ้าของเปลี่ยนแปลงตารางการทำงานไหม ทำให้ต้องทิ้งแมวไว้ตัวเดียวนานขึ้น
- เจ้าของเครียดหรือไม่
ขั้นที่สี่เปลี่ยนแปลง: การดูแลแมวกระเพาะปัสสาวะอักเสบ
ในขั้นนี้คุณผู้อ่านและแมวจะต้องปรับตัวเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมและความเคยชินอย่างมากเลยทีเดียวค่ะ เราจะยกตัวอย่างเหตุการณ์ที่พบได้บ่อยเมื่อเจ้าของแมวจะต้องดูแลแมวป่วยด้วยโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบ สามารถอ่านข้ามไปยังหัวข้อที่ต้องการได้เลย
1.การดูแลแมวกระเพาะปัสสาวะอักเสบที่เกิดจากนิ่ว
การดูแลแมวในหัวข้อนี้จะขอกล่าวถึงกรณีที่แมวถูกคุณหมอวินิจฉัยมาแล้วว่าเป็นนิ่วที่สามารถใช้อาหารละลายนิ่วได้ เช่น นิ่วในกลุ่มสตรูไวท์ (Struvite) ซึ่งเป็นกลุ่มที่พบได้บ่อย
วิทยาการการรักษาในปัจจุบันถูกพัฒนาไปไกลมาก เทรนด์การรักษานิ่วในแมวปัจจุบันหากเป็นนิ่วที่ใช้อาหารช่วยได้สัตวแพทย์อาจแนะนำให้เปลี่ยนอาหารแมวเป็นตัวเลือกแรก จากการศึกษาพบว่าการใช้อาหารละลายนิ่วในกลุ่มสตรูไวท์มีประสิทธิภาพละลายนิ่วได้ 100% เริ่มเห็นผลละลายนิ่วตั้งแต่วันที่ 6 หลังเปลี่ยนอาหาร6
อาหารช่วยละลายนิ่วสตรูไวท์ได้ด้วยการปรับปัสสาวะของแมวให้มีความเป็นกรด (pH<6.4) และลดการตกผลึกของนิ่วสตรูไวท์ การเปลี่ยนอาหารแมวเพื่อละลายนิ่วควรอยู่ภายใต้การดูแลของสัตวแพทย์อย่างเคร่งครัด
อีกสิ่งหนึ่งที่สามารถช่วยลดโอกาสในการกลับมาเกิดนิ่วซ้ำคือ ควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ ช่วยให้แมวทานน้ำเยอะ ๆ เพื่อลดความเข้มข้นของปัสสาวะ และเมื่อแมวต้องไปปัสสาวะบ่อยขึ้น โอกาสในการสะสมตะกอนนิ่วก็จะลดน้อยลงตามไปด้วย และที่สำคัญมาก ๆ เลยก็คือการพาแมวไปตรวจสุขภาพตามคุณหมอนัดเพื่อเฝ้าระวังการกลับมาเป็นนิ่วซ้ำ
เคล็ดลับกระตุ้นให้แมวทานน้ำบ่อยขึ้น
- วางชามน้ำและชามอาหารคนละที่ ในบริเวณที่เงียบสงบหรือบริเวณที่แมวต้องการ
- แมวแต่ละตัวควรมีชามน้ำเป็นของตัวเอง
- น้ำต้องใหม่สะอาดและเต็มชามเสมอ
- หลีกเลี่ยงชามน้ำพลาสติกเพราะอาจส่งผลให้กลิ่นและรสชาติของน้ำเปลี่ยนไปได้ แนะนำให้ใช้วัสดุเป็นแก้วหรือเซรามิค
- แมวชอบชามน้ำขนาดใหญ่และเตี้ยเพื่อที่แมวจะได้มองเห็นอันตรายรอบตัวในระหว่างทานน้ำ
- แมวบางตัวชอบน้ำไหลมากกว่าน้ำนิ่ง
เปลี่ยนอาหารอย่างไรให้แมวไม่มองบน
ปัญหาที่ทาสแมวหลายคนกังวลใจ ก็เพราะว่าเจ้านายที่บ้านเลือกกินซะขนาดนั้น การเปลี่ยนอาหารปุ๊บปั๊บมีหวังทำให้แมวเครียดหนักกว่าเดิมแน่ ๆ
วิธีการ: ใช้เวลาอย่างน้อย 1 สัปดาห์ เริ่มแนะนำอาหารใหม่ในปริมาณน้อย ๆ ก่อน
เคล็ดลับ: อาหารรักษาโรคมีทั้งสูตรเปียกและเม็ด ลองผสมอาหารเปียกและเม็ดให้เข้ากันก็จะช่วยเพิ่มความน่ากินได้นะ
หลักการ: ใคร ๆ ก็ไม่ชอบการถูกบังคับ วันแรกแมวอาจจะเมินอาหารใหม่ไปเลยก็ได้ ถือว่าเป็นการแนะนำให้แมวทำความรู้จักกับอาหารใหม่ไปก่อน วันต่อ ๆ มาเมื่อเราเพิ่มปริมาณอาหารใหม่เขาก็จะเริ่มรู้ว่าปริมาณอาหารเก่าที่เขาได้กินมันน้อยลง บวกกับวินัยของเราที่จะไม่ให้ขนมแก่แมวนอกรอบ ก็จะช่วยเพิ่มโอกาสให้เขาต้องลองกินอาหารใหม่
จะต้องกินอาหารโรคนิ่วสตรูไวท์ไปจนถึงเมื่อไหร่
อาหารโรคนิ่วมีทั้งสูตรที่สามารถละลายนิ่วที่มีผลให้ปัสสาวะเป็นกรด เช่น Hill’s® Prescription Diet® s/d® Feline สูตรนี้ผู้เชี่ยวชาญไม่แนะนำให้กินเป็นระยะเวลานานติดต่อกัน และสูตรสำหรับป้องกันการเกิดนิ่วซ้ำซึ่งสามารถกินติดต่อกันเป็นระยะเวลานานได้ เช่น Prescription Diet® c/d® Multicare Feline
หากแมวไม่ได้มีโรคอะไรแทรกซ้อนที่น่าเป็นกังวลมากกว่าโรคนิ่ว ผู้เชี่ยวชาญแนะนำให้แมวกินอาหารเพื่อป้องกันการเกิดโรคซ้ำไปได้จนกระทั่งอายุ 10 ปี เนื่องจากช่วงอายุที่มักพบว่าแมวเป็นนิ่วคือ 2-10 ปี7 อย่างไรก็ตามควรพาแมวไปตรวจร่างกายตามหมอนัดเพื่อประเมินสภาพแมวเป็นประจำและวางแผนเรื่องอาหารร่วมกับคุณหมอ
2.การดูแลแมวกระเพาะปัสสาวะอักเสบแบบไม่ทราบสาเหตุ (FIC)
จุดประสงค์ของการรักษา
หลักใหญ่ใจความคือโรคนี้มันเกิดมาจากความเครียดเพราะฉะนั้นการรักษาแมวกระเพาะปัสสาวะอักเสบแบบไม่ทราบสาเหตุจึงเน้นไปที่
การจัดการสภาพแวดล้อมเพื่อลดความเครียด (Multimodal environmental modification – MEMO)
การนำแมวที่เป็นสัตว์นักล่าโดดเดี่ยวตามธรรมชาติมาอยู่ร่วมกับสัตว์อื่น ๆ ในบ้าน อาจเป็นสาเหตุที่สร้างความตึงเครียดให้แก่แมวได้ เพราะไม่ใช่แมวทุกตัวจะสามารถปรับวิถีชีวิตให้เป็นไปตามแบบที่พวกเราต้องการ การจัดบ้านโดยเข้าใจธรรมชาติของแมวคือปัจจัยสำคัญในการลดความเสี่ยงของการเกิดโรค
เชคลิสต์สำหรับแมวที่เลี้ยงในระบบปิด ในเชคลิสต์นี้จะพาเจ้าของแมวไปสำรวจว่าสภาพแวดล้อมที่บ้านของเราตอนนี้เหมาะสมกับแมวแล้วหรือยัง
อ่านบทความอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้องกับการจัดบ้านให้ถูกใจแมว
Cougar x Gatoro จัดบ้านให้ถูกใจแมว
การจัดการอาหาร
เป้าหมายของการใช้อาหารช่วยรักษาโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบก็เพื่อที่จะลดความเข้มข้นของปัสสาวะลง และกระตุ้นให้แมวไปปัสสาวะให้บ่อยขึ้น
นอกจากนั้นอาหารที่ช่วยในกรณีแมวเป็นกระเพาะปัสสาวะอักเสบแบบไม่ทราบสาเหตุบางยี่ห้อเพิ่มคุณสมบัติที่ช่วยลดความเครียดในแมวได้อีกด้วยโดยมีส่วนประกอบของ
L-tryptophan สารตั้งต้นของ ซีโรโทนิน (Serotonin) มีส่วนช่วยรักษาสมดุลของสารสื่อประสาท มีผลบรรเทาภาวะเครียดในแมว
Hydrolyzed Casein มีผลต่อ GABA Receptor บรรเทาอาการซึมเศร้า
Omega-3 ลดการอักเสบในทางเดินปัสสาวะ
Antioxidant วิตามินอีและเบต้าคาร์โรทีน ช่วยลดอนุมูลอิสระที่เกิดในร่างกาย
มีอาหารรักษาโรคให้เจ้าของแมวได้เลือกสรรตามใจชอบทั้งรูปแบบเม็ดและแบบเปียก ลองปรึกษากับสัตวแพทย์ผู้ดูแลแมวให้เลือกอาหารที่เหมาะสมให้แมวในกรณีนี้ดูค่ะ
ยา
ถ้าพูดถึงยาและบทบาทในการรักษาโรคกระเพาะปัสสาวะอักเสบแบบไม่ทราบสาเหตุ การจัดการสิ่งแวดล้อมและอาหารคือพระเอกและนางเอก ยาเป็นตัวประกอบ
ซึ่งในส่วนนี้ขอให้เป็นหน้าที่ของหมอในการจ่ายยาให้แมว อย่างที่บอกไปว่ายาคือตัวประกอบ เพราะฉะนั้นเจ้าของสัตว์และหมอต้องมานั่งคุยกันก่อนว่ามันคุ้มหรือไม่กับการที่เราจะต้องต่อสู้กับแมวเพื่อที่จะป้อนยาให้แมว ซึ่งสำหรับแมวบางตัวแล้วเนี่ยการถูกจับบังคับเพื่อป้อนยาแมวก็สามารถสร้างความเครียดได้อย่างมากมายเลยทีเดียว
ส่งท้าย
สาเหตุยอดฮิตที่ทำให้แมวกระเพาะปัสสาวะอักเสบคือ เกิดขึ้นเองโดยไม่ทราบสาเหตุ (57.7%) นิ่ว (30.9%) และติดเชื้อ (11.5%) เมื่อพบแมวแสดงอาการ เบ่งฉี่ เข้า ๆ ออก ๆ กระบะทรายบ่อย ฉี่เป็นเลือด เลียอวัยวะเพศบ่อย หรือแมวฉี่ไม่ออก ควรรีบพาแมวไปหาหมอเพื่อหาสาเหตุ เพราะอาการแมวฉี่ไม่ออกอันตรายถึงชีวิตและแมวจะมีความเจ็บปวดทรมานมาก
ถ้าบทความยาวไปจำอะไรไม่ได้ ขอให้จำวิธีการสังเกตท่าฉี่ปกติและไม่ปกติ อย่างน้อยหากแมวเป็นอะไรไปก็จะได้เจ้าของแมวนี่แหละที่จะช่วยแมวได้อย่างทันท่วงที หากไม่แน่ใจให้ถ่ายวิดิโอตอนแมวฉี่เอาไว้เพื่อช่วยคุณหมอในการวินิจฉัยโรคได้เลยค่ะ
กระเพาะปัสสาวะอักเสบแบบไม่ทราบสาเหตุ นักวิจัยเชื่อว่าความเครียดมีส่วนอย่างมากในการพัฒนาโรค แมวตัวไหนเป็นแล้วจะมีโอกาสกลับมาเป็นซ้ำได้อีกสูง เพราะฉะนั้นควรให้ความสำคัญกับการจัดการสิ่งแวดล้อมเพื่อลดความเครียดและการจัดการอาหารที่เหมาะสม
การรักษาสัตว์เป็นศาสตร์และศิลป์อย่างหนึ่ง สัตว์ที่เป็นโรคเดียวกันอาจใช้วิธีการวินิจฉัยและการรักษาที่ต่างกันขึ้นอยู่กับปัจจัยหลาย ๆ อย่าง ในบทความนี้เราจึงเน้นบ่อยมากว่าให้ปรึกษาหมอเจ้าของสัตว์เพื่อประโยชน์ของตัวสัตว์เอง และไม่มีใครที่จะรู้ดีไปกว่าหมอเจ้าของเคสอีกแล้ว บทความนี้ถูกเขียนขึ้นมาเพื่อให้เจ้าของสัตว์มีความเข้าใจโรคนี้มากขึ้นว่าทำไมถึงเป็น ๆ หาย ๆ ไม่หายขาดสักที บางทีถ้าเราลองเปลี่ยนสิ่งแวดล้อมให้เหมาะสมกับการเลี้ยงแมวดูใหม่ เราอาจจะช่วยให้แมวของเรามีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นโดยที่ไม่ต้องเสียเวลาและเงินมากมายเลย
ใครมีประสบการณ์อยากแชร์เรื่องราวของแมวเป็นกระเพาะปัสสาวะอักเสบ สามารถเล่าให้พวกเราฟังได้ในกล่องความคิดเห็นด้านล่างนี้เลยค่ะ
อ้างอิง
1 https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1098612X19862887
3 Pusoonthornthum, R., Pusoonthornthum, P. & Osborne, C. A. Risk Factors for Feline Lower Urinary Tract Diseases in Thailand. Thai J. Vet. Med. 42, 517–522 (2012).
6,7 https://www.vetmed.umn.edu/sites/vetmed.umn.edu/files/feline_struvite_uroliths.pdf
เชคลิสต์การจัดบ้านให้แมวถูกแปลมาจาก
https://indoorpet.osu.edu/veterinarians/environmental-enrichment-resources-and-references