วิธีจับแมว: วิธีจับบังคับแมวเพื่อป้อนยาและฉีดยา

เจ้าของแมวหลาย ๆ ท่าน คงเคยผ่านประสบการณ์ที่จำเป็นต้องบังคับแมวเพื่อทำการป้อนยาหรือฉีดยามาก่อน ซึ่งบางคนก็โชคดี ทั้งแมวและคน ไม่มีใครได้รับบาดเจ็บ แต่บางคนก็ไม่ได้โชคดีขนาดนั้น ในการรักษาโรคบางอย่าง สัตวแพทย์อาจต้องการความร่วมมือจากเจ้าของในการฉีดยาเข้าใต้ผิวหนังแก่สัตว์เลี้ยง ให้น้ำเกลือใต้ผิวหนัง หรือการฉีดวัคซีนเองก็ตาม ก่อนที่จะฉีดยาหรือป้อนยาแก่แมวของเราได้นั้น เจ้าของแมวควรเรียนรู้วิธีจับแมวที่ถูกต้อง เพื่อประโยชน์ของตัวคุณเองและแมวที่รักของเรา

ประเมินแมวของคุณก่อน

นิสัย แมวของคุณมีอุปนิสัยอย่างไรเมื่อถูกจับบังคับ ขี้กลัว ดื้อ ดุร้าย เคยทำร้ายร่างกายผู้จับแมวหรือไม่ ควรประเมินด้วยความไม่ลำเอียง ไม่เข้าข้างแมว เพื่อที่จะได้เตรียมอุปกรณ์และเลือกวิธีการจับแมวได้ถูกต้อง

อายุ สุขภาพ โรคประจำตัว แมวของคุณอายุเท่าไหร่ เป็นแมวเด็กหรือแมวแก่ มีโรคประจำตัวเกี่ยวกับระบบหัวใจและปอดหรือไม่ มีอาการบาดเจ็บอยู่หรือป่าว หากแมวคุณไม่ใช่แมวที่มีสุขภาพสมบูรณ์ ถึงแม้จะเป็นแมวดุ แต่คุณควรพิจารณาวิธีการจับแมวที่ละมุนละม่อมเป็นอันดับแรก

ประสบการณ์เมื่อโดนจับบังคับครั้งก่อนเป็นอย่างไร วิธีการที่ทางโรงพยาบาลสัตว์จับแมวของคุณได้ผลหรือไม่ ประสบการณ์หลังจากแมวถูกจับบังคับเป็นอย่างไร คุณอาจจะเข้าใจแมวของคุณมากขึ้นหากพยายามทำความเข้าใจกับประสบการณ์ที่แมวคุณเคยได้รับมา

เตรียมอุปกรณ์และสถานที่ให้พร้อม

สถานที่ควรเป็นสถานที่ที่แมวคุ้นเคย เงียบสงบ และไม่มีสัตว์ชนิดอื่นมารบกวน เลือกเป็นห้องปิดจะดีกว่า ในกรณีที่ผู้บังคับพลาดทำแมวหลุดมือ แมวจะได้หนีออกไปไม่ได้ แต่ทางที่ดีอย่าให้เกิดเหตุการณ์ที่ต้องวิ่งไล่จับแมวเลยค่ะ เพราะถ้าเหตุการณ์ไปถึงขั้นตอนนั้นแล้ว แมวอาจอยู่ในสภาวะสู้หรือหนี (flight or fight) อ่านเพิ่มเติม ที่นี่ ซึ่งเหตุการณ์นี้อาจจะสร้างประสบการณ์ด้านลบให้แก่แมวอย่างมากเลยทีเดียวและทำให้การจับแมวครั้งต่อไปยากขึ้นอีกด้วย

อุปกรณ์สำหรับจับบังคับแมว ขึ้นอยู่กับนิสัยของแมวแต่โดยทั่วไปแล้วแนะนำให้หาคนช่วยจับบังคับแมว 1 คน โดยให้อีกคนทำหน้าที่ป้อนยาหรือฉีดยาแมว หากผู้ช่วยจับแมวมีความชำนาญและคุ้นเคยกับแมวอาจไม่จำเป็นต้องใช้อุปกรณ์อื่น ๆ ในการช่วยจับบังคับเลยก็ได้ แต่หากคุณเป็นมือใหม่และต้องการจับแมวดุหรือแมวที่ดื้อมาก อุปกรณ์ที่ใช้ในการช่วยจับบังคับแมวมีดังนี้

อุปกรณ์อื่น ๆ ขึ้นอยู่กับว่าเราจะทำอะไรกับแมว ป้อนยาหรือฉีดยา ให้เตรียมยาที่ต้องการป้อนแมวให้พร้อมก่อนเริ่มจับบังคับแมว สำหรับวิธีการป้อนยาแมวสามารถอ่านบทความฉบับเต็มได้ที่ วิธีป้อนยาแมว: รวมเทคนิคการป้อนยาเม็ดและยาน้ำให้แมว หากต้องการฉีดยาเข้าใต้ผิวหนังควรเตรียมสำลีชุบแอลกอฮอล์ และเข็มฉีดยาที่บรรจุยาตามปริมาณที่สัตวแพทย์กำหนด และที่สำคัญเพื่อป้องกันโรคติดต่อจากแมวสู่คน ควรสวมถุงมือตรวจรักษาโรคเพื่อความปลอดภัยของตัวคุณเอง

สร้างบรรยากาศที่ดีก่อนจับบังคับแมว

สาเหตุหลักของการก้าวร้าวในสัตว์เลี้ยงคือ ความกลัว การทำให้สัตว์เลี้ยงมีความเครียดจะทำให้สัตว์มีความไวต่อความเจ็บปวดมากกว่าปกติ และสัตว์เลี้ยงอาจแสดงพฤติกรรมเกินกว่าความเป็นจริงไปมาก

เตรียมห้องที่แมวคุ้นเคย บรรยากาศในห้องไม่ควรมีเสียงรบกวนหรือกลิ่นของสัตว์ชนิดอื่น ปล่อยให้แมวสำรวจบริเวณที่เราจะทำการจับบังคับแมว ให้เขาสำรวจผ้าขนหนู ให้เขาทำความรู้จักกับผู้ช่วยจับแมวสักเล็กน้อยก่อนเริ่มทำการจับบังคับ ใช้น้ำเสียงที่อ่อนโยน เมื่อพร้อมแล้วมาเริ่มจับบังคับแมวกันเลยค่ะ

วิธีจับบังคับแมวแบบต่าง ๆ

แมวเป็นสัตว์ที่ต่อต้านการบังคับมากกว่าเมื่อเทียบกับสุนัข เวลาแมวถูกจับบังคับจึงมีการตอบสนองที่รุนแรง เพราะเขาคิดว่าเขาต้องต่อสู้เพื่อเอาชีวิตรอด แต่ไม่ใช่ว่าแมวทุกตัวจะใช้วิธีการจับแมวแบบเดียวกันได้ทั้งหมด ให้เจ้าของแมวเลือกวิธีบังคับโดยดูจากนิสัยของแมวเป็นหลัก และเลือกใช้วิธีที่ละมุนละม่อมก่อนเป็นอันดับแรก

แมวนิสัยดีมีความเชื่อมั่นในตัวเจ้าของสูง

ไม่รู้ว่าคุณทำบุญมาด้วยอะไร แต่หากแมวของคุณเป็นแมวไม่ดิ้น ไม่ทำร้ายผู้จับบังคับแมว คุณคือผู้โชคดีมาก ๆ  คุณสามารถทำการป้อนยาแมวหรือฉีดยาแมวได้ด้วยตัวคนเดียว แต่หากมีคนช่วยจับแมว ให้ผู้ช่วยจับแมวให้อยู่ในท่านั่ง ไม่ให้แมวหนีไปไหนได้ ผู้ทำการป้อนยาหรือฉีดยาให้ทำด้วยความรวดเร็ว มั่นใจ ถ้ากิจกรรมนี้เสร็จเร็วก็จะทำให้แมวหายเครียดเร็วไปด้วย

แมวสายหลบหนี

สำหรับแมวสายหลบหนีกาโตโระขอแนะนำวิธีห่อแมวด้วยผ้าขนหนูหรือ Cat Burrito วิธีนี้ได้รับความนิยมอย่างมาก อุปกรณ์ที่ใช้ก็มีเพียงผ้าขนหนู วิธีการไม่ยุ่งยาก สามารถปรับเปลี่ยนวิธีการห่อแมวเพื่อให้สามารถเข้าถึงตัวแมวได้หลากหลายส่วน เหมาะสำหรับการจับบังคับแมวเพื่อป้อนยาหรือฉีดยา โดยมีวิธีการดังนี้

แมวสายโหด แมวดุ แมวดื้อ

หากคุณเคยพาแมวไปรักษาที่โรงพยาบาลสัตว์อาจจะผ่านตากับวิธีการนี้มาบ้าง นั่นคือการบังคับแมวทั่วทั้งตัว (Full-body restraint) คือ การบังคับแมวทั่วทั้งตัว ทำให้แมวขาดอิสรภาพในการเคลื่อนไหวของร่างกายทุกส่วน โดยส่วนมากมักใช้วิธีการ Scruffing ร่วมด้วย

การ Scruffing คือการจับบริเวณหนังคอของแมวเพื่อหวังผลให้แมวอยู่นิ่ง คุณอาจเคยได้ยินมาว่า แม่แมวใช้วิธีการคาบที่หนังคอของลูกแมวเพื่อเคลื่อนย้ายลูกแมว จึงเหมือนเป็นสัญชาตญาณของแมวที่จะทำตัวนิ่งเมื่อถูกจับบริเวณหนังคอ แต่การดึงหนังคอของแมวที่โตแล้วนั้นแตกต่างกันอย่างสิ้นเชิง เพราะเหตุการณ์ถูกแม่แมวคาบหนังคอเกิดขึ้นเพียงสัปดาห์แรก ๆ ของชีวิตแมวเท่านั้น และการตอบสนองโดยการนิ่งเมื่อถูกคาบหนังคอของลูกแมวมักจะหายไปเมื่อแมวโตขึ้น สำหรับแมวที่โตแล้วการถูกดึงหรือคาบหนังคอมักเกิดในขณะที่มีการผสมพันธุ์หรือการต่อสู้ ซึ่งการถูกจับบริเวณหนังคอในแมวโตเป็นตัวกระตุ้นให้เกิดความเครียดและความกลัวมากกว่า อ่านเพิ่มเติม ที่นี่

หากคุณต้องการเพียงป้อนยาหรือฉีดยาเข้าใต้ผิวหนัง ซึ่งเป็นกิจกรรมที่ไม่ควรใช้เวลานานและคุณอาจจำเป็นต้องทำกิจกรรมเหล่านี้อีกหลายครั้งในอนาคต กาโตโระขอให้เจ้าของแมวพิจารณาวิธีการจับแมววิธีนี้เป็นทางเลือกสุดท้าย

ส่งท้าย

ก่อนที่เจ้าของแมวจะทำการจับบังคับควรเตรียมอุปกรณ์และสถานที่ให้พร้อม การเลือกวิธีการจับบังคับแมวในแต่ละตัวก็แตกต่างกัน ควรพิจารณาวิธีที่ทำให้เกิดความเครียดกับแมวน้อยที่สุดก่อน เช่นวิธีการห่อแมว (Cat Burrito) ส่วนการบังคับแมวด้วยวิธีการบังคับแบบทั้งตัว (Full-body restraint) นั้น ในระยะสั้นสามารถทำให้เราทำกิจกรรมต่าง ๆ กับแมวได้รวดเร็วก็จริง แต่ในระยะยาวจะก่อให้เกิดผลเสียในการจับบังคับครั้งต่อ ๆ ไป หากแมวเครียดและดุร้ายมากและทำการจับบังคับไม่สำเร็จให้เจ้าของให้เวลาแมวสงบสติอารมณ์ก่อนแล้วจึงเข้าหาแมวอีกครั้ง

อย่างไรก็ตาม ในบางสถานการณ์ในโรงพยาบาลสัตว์อาจจำเป็นต้องใช้วิธีการบังคับแมวแบบทั้งตัว ซึ่งการพาแมวมาที่โรงพยาบาลสัตว์ก็สร้างความเครียดแก่แมวมากอยู่แล้ว และเนื่องด้วยปัจจัยเร่งเร้าต่าง ๆ ในโรงพยาบาลสัตว์ อาจทำให้คุณหมอไม่มีตัวเลือกในการจับบังคับแมวมากนัก แต่การจับบังคับแมวแบบทั่วทั้งตัวก็ไม่ควรกระทำเป็นกิจวัตร วิธีการจับบังคับแมวควรถูกพิจารณาเป็นรายตัวไป

อ้างอิง

1. Low Stress Handling, Restraint, and Behavior modification of Dogs and Cats. Yin S—Davis, California: CattleDog Publishing, 2009.
2. Can you handle it? Validating negative responses to restraint in cats, Carly M.Moody, Applied Animal Behaviour Science, Volume 204, July 2018