รวมทุกเรื่องที่ทาสแมวต้องรู้! ก่อนทำหมันแมว

เหล่าทาสแมวทั้งหลายเมื่อตัดสินใจเลี้ยงแมวสักตัวคงจะคิดไว้แล้วว่าจะเลี้ยงแมวในลักษณะไหน จะปล่อยให้แมวมีลูกหรือไม่ หรือไม่อยากให้แมวมีลูกหรือแพร่พันธุ์ต่อแล้ว ซึ่งการทำหมันแมวคงเป็นอีกหนึ่งตัวเลือกที่เหล่าทาสกำลังชั่งใจอยู่ว่ามีข้อดี ข้อเสียอย่างไร เพื่อเป็นการช่วยทุก ๆ คนในการตัดสินใจ วันนี้กาโตโระได้รวบรวมสาระน่ารู้มากมายเกี่ยวกับการทำหมันในแมวมาให้ทุกคนได้อ่านกันค่ะ รับรองตอบข้อสงสัยของทาสทั้งหลายได้อย่างแน่นอน

ทำหมันแมวคืออะไร

การทำหมันแมวคือการคุมกำเนิดแบบถาวรในแมวโดยการผ่าตัด หากทำอย่างถูกวิธีแมวจะไม่สามารถแพร่พันธุ์ต่อได้ ในแมวตัวผู้การผ่าตัดทำหมันมักจะหมายถึงการผ่าตัดเอาลูกอัณฑะออกทั้งสองข้าง (Castration) ส่วนในแมวตัวเมียจะหมายถึงการผ่าตัดเอารังไข่ ท่อนำไข่ ปีกมดลูกและมดลูกออกทั้งหมด (Ovariohysterectomy) ซึ่งจะทำให้แมวไม่ติดสัดอีก 

ส่วนวิธีการผ่าตัดอื่น ๆ เช่น การตัดเฉพาะท่อนำอสุจิออกจากกันโดยไม่เอาลูกอัณฑะออก (Vasectomy) เหมือนในคนไม่แนะนำเพราะไม่สามารถลดพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์จากอิทธิพลของฮอร์โมนเพศได้ เช่น การฉี่ไม่เป็นที่ พฤติกรรมก้าวร้าวช่วงติดสัด

และในตัวเมียวิธีการผ่าตัดที่ยังคงเหลือรังไข่ ท่อนำไข่ หรือมดลูกเอาไว้ ก็ไม่แนะนำเช่นกันเพราะแมวอาจจะมีพฤติกรรมการติดสัดเช่นเดิม และในระยะยาวมีโอกาสเหนี่ยวนำให้เกิดเนื้องอกของอวัยวะที่หลงเหลือ หรือเกิดการอักเสบเป็นหนองตามมาได้

การฉีดยาคุมในแมวถือเป็นการทำหมันไหม : การฉีดยาคุมในแมวเป็นวิธีการคุมกำเนิดแบบชั่วคราว โดยใช้ฮอร์โมนสังเคราะห์จากภายนอก ออกฤทธิ์คุมกำเนิดนานประมาณ 5 เดือน แต่ปัจจุบันไม่แนะนำให้ฉีด เนื่องจากมีผลเสียต่อตัวแมวอย่างมากทั้งเหนี่ยวนำให้เกิดเนื้องอกหรือมะเร็งเต้านม มดลูกอักเสบเป็นหนอง เป็นอันตรายถึงชีวิตได้หากรักษาไม่ทัน

การทำหมันแมวมีประโยชน์อะไรบ้าง

ตัวผู้

• ตัดปัญหามะเร็งลูกอัณฑะ
• มีพฤติกรรมดีขึ้น เช่น พฤติกรรมส่งเสียงร้อง หลบหนีออกจากบ้าน ต่อสู้ สเปรย์ฉี่ เป็นต้น
• ลดความเสี่ยงที่จะติดเชื้อเอดส์แมวและลิวคีเมียได้

ตัวเมีย

• แมวไม่มีพฤติกรรมการติดสัด
• ประโยชน์ในการคุมกำเนิด แมวจะไม่สามารถตั้งท้องได้อีก
• แมวจะไม่เป็นมะเร็งรังไข่ มะเร็งมดลูก และมดลูกอักเสบ
• ตัดความเสี่ยงที่จะเกิดการติดเชื้อ หรือเสียชีวิตในระหว่างการตั้งท้องและคลอดลูกได้
• ลดความเสี่ยงที่จะติดเชื้อเอดส์แมวและลิวคีเมียได้
• ทำหมันก่อนแมวเป็นสัดครั้งแรกในแมวตัวเมียช่วยลดโอกาสเกิดมะเร็งเต้านมได้ ซึ่งมะเร็งเต้านมในแมวเป็นมะเร็งที่ค่อนข้างรุนแรงมาก

ข้อเสียของการทำหมันแมว

ตัวผู้

• เพิ่มความเสี่ยงในการเป็นโรคทางเดินปัสสาวะอุดตันได้
• น้ำหนักเกิน

ตัวเมีย

• น้ำหนักเกิน

จะเห็นว่าเมื่อพิจารณาถึงข้อดี – ข้อเสียของการทำหมันแมวแล้ว ดูเหมือนว่าการผ่าตัดทำหมันจะมีประโยชน์มากกว่าทั้งในเรื่องการควบคุมประชากร และสุขภาพของแมวเอง ดังนั้นอย่ามัวแต่รีรอกันค่ะ ไปดูต่อกันเลยว่าเราควรจะพาแมวไปทำหมันที่อายุเท่าไหร่ดี

ทำหมันแมวตอนอายุเท่าไหร่

แมวตัวผู้ทำหมันกี่เดือนดี?

ในตัวผู้หากเริ่มทำหมันที่อายุน้อยจนเกินไปอาจจะทำให้มีผลต่อการพัฒนาของกล้ามเนื้อท่อปัสสาวะ โดยจะพบว่ากล้ามเนื้อรอบท่อปัสสาวะจะไม่สามารถยืดหยุ่นได้เท่าที่ควรและอาจทำให้เกิดโรคเกี่ยวกับท่อทางเดินปัสสาวะอุดตันตามมาได้ง่ายกว่า

แต่หากทำหมันแมวตัวผู้เมื่ออายุเลย 1 ปีไปแล้ว จะไม่สามารถปรับเปลี่ยนพฤติกรรมที่ไม่ดีอันเป็นผลจากฮอร์โมนได้ เพราะพฤติกรรมมักจะเปลี่ยนเป็นนิสัยของแมวไปแล้ว

โดยแมวตัวผู้จะเริ่มเป็นสัดที่อายุ 7 – 18 เดือน ดังนั้นเริ่มทำหมันที่อายุ 7 เดือน น่าจะเป็นช่วงที่เหมาะสม

แมวตัวเมียทำหมันกี่เดือนดี?

จากข้อมูลที่บอกว่าแมวตัวเมียหากทำหมันก่อนการเป็นสัดครั้งแรกจะช่วยลดโอกาสการเกิดมะเร็งเต้านมได้ ดังนั้นอายุที่แนะนำว่าสามารถเริ่มทำหมันในแมวตัวเมียได้คือ 5 – 6 เดือน (อายุเฉลี่ยในแมวตัวเมียที่เริ่มเป็นสัดครั้งแรกคือ 6 เดือน)

และหากเป็นแม่แมวที่เพิ่งคลอดลูก แนะนำว่าสามารถทำหมันให้ได้ทันทีตั้งแต่ 1 สัปดาห์หลังคลอด เนื่องจากแมวสามารถผสมพันธุ์และตั้งท้องได้ทันทีเลยนะ ไวจริง ๆ

เตรียมตัวอย่างไรก่อนพาแมวไปทำหมัน

• แมวควรฉีดวัคซีนครบแล้วอย่างน้อย 2 อาทิตย์ก่อนผ่าตัด โดยวัคซีนหลักที่แนะนำให้ฉีดก่อนคือวัคซีนรวมแมวและพิษสุนัขบ้า
• ตรวจสุขภาพ/ตรวจเลือด ในบางสถานพยาบาลสัตว์อาจจำเป็นที่จะต้องตรวจเลือดก่อนการผ่าตัด ในขณะที่บางแห่งอาจจะไม่ตรวจเลือดเพิ่มเติมก็ได้หากตรวจแล้วว่าสุขภาพโดยรวมปกติดี
• งดน้ำงดอาหารก่อนผ่าตัด 8 – 12 ชั่วโมง แนะนำให้เจ้าของโทรไปถามคิวผ่าตัดก่อนว่าแมวตนเองได้คิวผ่าตัดวัน เวลาไหน เพื่อจะได้มีเวลางดน้ำงดอาหารได้อย่างเพียงพอ
• ทำความสะอาดร่างกายแมวให้เรียบร้อยก่อน หากแมวเนื้อตัวมอมแมมมากแนะนำให้เช็ดทำความสะอาดหรืออาบน้ำก่อน เพราะหลังผ่าตัดจะไม่สามารถอาบน้ำให้แมวได้อย่างน้อย 1 สัปดาห์

วิธีการทำหมันแมว

ตัวผู้

วิธีการที่นิยมในแมวคือการผ่าตัดกรีดที่ถุงหุ้มอัณฑะทั้งสองข้าง โดยวิธีการมีดังนี้

1. กรีดเปิดที่ถุงหุ้มอัณฑะทั้งสองข้าง
2. ดันลูกอัณฑะออกมาจากถุงหุ้มอัณฑะ
3. มัดเส้นเลือดที่มาเลี้ยงลูกอัณฑะรวมทั้งท่อนำอสุจิและตัดส่วนลูกอัณฑะออก
4. แผลที่กรีดถุงหุ้มอัณฑะโดยทั่วไปไม่ต้องเย็บปิด ดังนั้นแมวจะมีแผลที่บริเวณอัณฑะทั้งสองข้าง ซึ่งมักจะปิดสนิทกันภายใน 3 วัน ไม่มีการตัดไหม

ตัวเมีย

วิธีการที่นิยมคือการผ่าตัดผ่านทางหน้าท้องและตัดส่วนรังไข่ ท่อนำไข่ ปีกมดลูกทั้ง 2 ข้าง และมดลูกออกทั้งหมด

1. กรีดเปิดเข้าสู่ช่องท้อง
2. ดึงรังไข่ 1 ข้างขึ้นมาก่อน และมัดห้ามเลือดก่อนจะตัดรังไข่ออกจากเอ็นและเส้นเลือดที่ยึดรังไข่ไว้
3. ดึงรังไข่อีกข้างขึ้นมาทำลักษณะเช่นเดียวกัน
4. ส่วนปีกมดลูกและตัวมดลูกดึงขึ้นมาแล้วมัดห้ามเลือดบริเวณหน้าคอมดลูกและตัดออกเช่นเดียวกัน
5. เย็บปิดผนังช่องท้องและผิวหนัง จะมีแผลบริเวณท้อง และอาจจะต้องตัดไหมหากมีการใช้ไหมชนิดไม่ละลายเย็บชั้นผิวหนังด้วย ซึ่งสัตวแพทย์จะแจ้งให้ทราบหากต้องตัดไหม

วิธีการดูแลระหว่างการฟื้นจากยาสลบและการสังเกตความผิดปกติภายหลังการทำหมันแมว

แมวที่เพิ่งฟื้นจากยาสลบส่วนมากจะมีอาการมึนงง โซเซ น้ำลายยืด มีลิ้นยืดยาวจากปาก ดังนั้นควรจัดให้อยู่ในสถานที่จำกัด เช่น ในกรง และควรปูผ้าหรือแผ่นซับให้นุ่มพอประมาณเพื่อหัวแมวจะได้ไม่กระแทกกับกรงมากในขณะที่ยังไม่ฟื้นดี โดยทั่วไปแมวจะใช้เวลาในระหว่างการฟื้นจากยาสลบจนปกติประมาณ 30 นาที – หลายชั่วโมง ขึ้นอยู่กับวิธีการวางยาสลบและยาสลบที่สัตวแพทย์ใช้ ซึ่งเจ้าของควรสอบถามเวลาปกติที่แมวควรจะฟื้นดีจากสัตวแพทย์ด้วยหากต้องเฝ้าสัตว์ต่อเอง

อาการที่ควรติดต่อสัตวแทพย์ทันทีหากพบหลังการผ่าตัดคือ

• น้ำลายไหลยืดมากผิดปกติ โดยจะสังเกตว่ามีน้ำลายไหลหยดตลอดเวลา เป็นเวลานานไม่หยุด
• แผลผ่าตัดมีเลือดไหลไม่หยุด
• ซึมมากผิดปกติ
• อาเจียน ถ่ายเหลวหลายครั้ง
• ไม่ฉี่ภายใน 24 ชั่วโมงหลังผ่าตัด
• มีอาการบวมแดง มีหนองหรือน้ำไหลออกจากแผลผ่าตัด
• หายใจเร็วมากกว่าปกติ
• ท้องกาง
• เหงือกซีด

การดูแลแผลผ่าตัด อาหาร หลังทำหมันแมว

• แผลผ่าตัดในแมวตัวผู้จะเริ่มปิดประมาณ 3 วัน และปิดสนิทดีประมาณ 7 วัน ดังนั้นในช่วง 3 วันแรก ควรนำกระบะทรายออกก่อน เพื่อป้องกันไม่ให้ทรายเข้าไปในแผลผ่าตัด
• แผลผ่าตัดในแมวตัวเมียจะอยู่บริเวณท้อง ผ้าปิดแผลควรปิดอยู่ตลอด แต่หากผ้าปิดแผลหลุดสามารถแต้มเบตาดีนไว้โดยไม่ต้องปิดแผลก็ได้
• ควรป้องกันไม่ให้แมวเลียแผลโดยอาจใส่ลำโพงกันเลีย (Collar) หรือเสื้อใส่หลังผ่าตัดได้ในตัวเมีย
• จำกัดบริเวณเพื่อป้องกันการกระโดด วิ่ง ปีนป่าย และตรวจดูแผลทุกวัน
• แมวควรฉี่ภายใน 24 ชั่วโมงหลังผ่าตัด และถ่ายอุจจาระภายใน 72 ชั่วโมงหลังผ่าตัด หากผิดปกติควรรีบพาไปพบสัตวแพทย์ ห้ามให้ยาระบายเอง
• ควรป้อนยาแมวให้หมดตามที่สัตวแพทย์สั่งจ่ายให้
• หากพบแผลผ่าตัดเห่อแดง ช้ำ บวม มีกลิ่นเหม็น มีหนองไหลออกจากแผลหรือแผลปริแตก เป็นสัญญาณบ่งบอกว่ามีภาวะแผลติดเชื้อให้รีบพาไปพบสัตวแพทย์ทันที

อาหาร

• สามารถตั้งอาหารและน้ำไว้ให้แมวหลังผ่าตัดกินเองได้ แต่ไม่ควรบังคับป้อนให้ในขณะที่แมวยังฟื้นไม่ดีเพราะแมวอาจจะยังกลืนอาหารได้ไม่ดีเหมือนปกติ จึงมีโอกาสสำลักอาหารและน้ำเข้าไปในปอดเกิดการอักเสบติดเชื้อของทางเดินหายใจตามมาได้
• อาหารในระยะยาวสำหรับแมวทำหมันแล้ว ในแมวอายุยังไม่ถึง 1 ปี ควรให้กินเป็นสูตรแมวเด็กเพื่อการเจริญเติบโตก่อน หลังจากเลย 1 ปีไปแล้ว ควรเปลี่ยนเป็นเป็นสูตรสำหรับแมวทำหมัน เนื่องจากแมวหลังทำหมันมักอ้วนได้ง่าย

ทำหมันแมวราคาเท่าไหร่

ตัวผู้ : 500 – 3000 ขึ้นอยู่กับแต่ละสถานพยาบาลสัตว์

ตัวเมีย : 500 – 5000 ขึ้นอยู่กับแต่ละสถานพยาบาลสัตว์

คำถามยอดฮิตเกี่ยวกับการทำหมันแมว

บทส่งท้าย

การทำหมันแมวเป็นเรื่องที่มีรายละเอียดค่อนข้างเยอะ และเจ้าของหลายคนคงกังวลเกี่ยวกับการผ่าตัดอยู่ไม่น้อย แต่การทำหมันแมวเป็นวิธีการควบคุมประชากรแมวที่ดีที่สุดและมีประโยชน์แฝงอีกมากมายดังที่ได้กล่าวมาแล้ว กาโตโระหวังว่าเจ้าของแมวทุกท่านจะอ่านบทความนี้และสามารถใช้ประกอบการตัดสินใจ หรือใช้เพื่อเตรียมตัวเตรียมใจก่อนจะพาแมวของท่านไปทำหมันได้นะคะ เป็นกำลังใจให้ทาสแมวทุก ๆ ท่านเลยค่ะ

อ้างอิง

https://www.petmd.com/cat/care/what-age-should-you-spay-or-neuter-your-cat

https://www.petmd.com/cat/general-health/cat-neutering-aftercare-everything-you-need-know

https://www.petmd.com/cat/general-health/cat-spay-procedure-and-aftercare

https://vcahospitals.com/know-your-pet/spaying-in-cats