ในช่วงเริ่มต้นชีวิตของสุนัขมีเหตุการณ์สำคัญ (Milestone) เกิดขึ้นอย่างมากมาย ในฐานะเจ้าของสุนัขการมีความรู้เรื่องพัฒนาการลูกสุนัขจึงมีความจำเป็นอย่างมาก เพื่อที่เราจะได้จัดหาสิ่งที่ลูกสุนัขต้องการได้อย่างถูกต้องสมวัย ยิ่งไปกว่านั้นหากอยากฝึกลูกสุนัขควรเริ่มที่อายุเท่าไหร่ดี ลูกสุนัขอายุเท่าไหร่เริ่มกินอาหารเม็ดได้แล้ว ล้วนเป็นคำถามที่สัตวแพทย์ถูกถามบ่อย ๆ วันนี้กาโตโระจะพาผู้อ่านทุกท่านมาเรียนรู้เรื่องพัฒนาการลูกสุนัขไปด้วยกัน
Neonatal stage
“กิน ๆ นอน ๆ”
ระยะเวลา: 0-2 สัปดาห์
สุนัขแรกเกิดที่อยู่ในช่วงนี้ยังอยู่ในสภาพตาบอดและหูหนวก ลูกสุนัขทำความรู้จักกับสิ่งรอบตัวด้วยการสัมผัสและการดมกลิ่น วิถีชีวิตประจำวันคือการ ร้อง หิว กิน ขับถ่าย และนอน อย่างไรก็ตามลูกสุนัขเกิดมาพร้อมกับขาที่แข็งแรง สามารถปีนป่ายไปบนตัวแม่สุนัขได้ เพราะฉะนั้นควรจัดที่อยู่ของลูกสุนัขให้มีความปลอดภัย มิดชิด ไม่มีรู หรือร่อง ให้ลูกสุนัขตกลงไปได้
การมีชีวิตรอดของลูกสุนัขในช่วงนี้ขึ้นอยู่กับแม่สุนัขเป็นหลัก หากไม่มีแม่สุนัขคอยเลี้ยงมีโอกาสสูงมากที่ลูกสุนัขจะไม่รอดชีวิต อ่านเพิ่มเติมเกี่ยวกับ คู่มือดูแลลูกสุนัขแรกเกิด
เหตุการณ์สำคัญในช่วงอายุ 2 สัปดาห์
- ถ่ายพยาธิครั้งแรก
- ลืมตาได้แล้ว
Transitional stage
“สวัสดีชาวโลก”
ระยะเวลา: 2-4 สัปดาห์
เจ้าตัวน้อยเริ่มลืมตาได้แล้ว มีการพัฒนาสัมผัสต่าง ๆ เช่น การได้ยิน การดมกลิ่น และฟันน้ำนมเริ่มงอกขึ้นมา ลูกสุนัขที่ตัวโตเท่าฝ่ามือเมื่อสัปดาห์ที่แล้ว มาวันนี้เริ่มที่จะยืนขึ้น เดิน ส่ายหาง และเห่า ลูกสุนัขจะยังเดินไม่คล่องมากนัก อาจล้มบ้างระหว่างพยายามฝึกเดิน ลูกสุนัขเริ่มที่จะมีปฏิสัมพันธ์กับพี่น้องร่วมครอก
ในช่วงนี้ลูกสุนัขสามารถขับถ่ายได้เองโดยไม่ต้องอาศัยการกระตุ้นจากแม่สุนัข เมื่ออายุได้ 3 สัปดาห์สามารถลองเอาอาหารเม็ดผสมนมเพื่อให้ลูกสุนัขทำความคุ้นเคยกับอาหารเม็ดพร้อมไปกับการงอกขึ้นมาของฟันน้ำนม
ลูกสุนัขเริ่มเรียนรู้ที่จะมีปฏิสัมพันธ์กับคน พวกเขาเรียนรู้ที่จะวิ่งมาหาเวลาเรียก และเริ่มที่จะเล่นสนุกไปกับพวกเราแล้ว
เหตุการณ์สำคัญในช่วง 2-4 สัปดาห์
เริ่มทานอาหารเม็ดผสมนม
Socialization stage
ที่อายุประมาณ 3 สัปดาห์
ใน Socialization stage จะมีระยะเวลาทั้งหมด 4-12 สัปดาห์ แบ่งออกเป็น 3 ระยะ ดังนี้
ระยะเวลา: 4-6 สัปดาห์
“เรียนรู้วิธีการเป็นสุนัขที่ดี”
พัฒนาการความสามารถในการกินอย่างก้าวกระโดด เรียนรู้การขับถ่าย และเดินได้อย่างคล่องแคล่ว ลูกสุนัขเริ่มพึ่งพาตัวเองได้มากขึ้นและเริ่มเรียนรู้การอยู่ร่วมกันในสังคมของสุนัขเองและกับสัตว์ชนิดอื่น
เรียนรู้จากการเล่น เริ่มมีการเล่นด้วยการกัดกันเบา ๆ เพื่อเรียนรู้และจดจำความรู้สึกเจ็บปวด เริ่มมีการส่งเสียงร้องที่หลากหลายมากขึ้น เช่น เห่า หอน ขู่ เพื่อสื่อสารกับสิ่งมีชีวิตอื่น ๆ
สุนัขในช่วงเรียนรู้สังคมจะเริ่มลอกเลียนแบบทั้งเสียงและพฤติกรรมของแม่สุนัข เพราะฉะนั้นจึงสำคัญมากในการมอบประสบการณ์ที่ดีเพื่อให้แม่สุนัขอยู่อย่างสุขสบาย ไม่กังวลต่อสภาพแวดล้อมภายนอก ถ้าแม่สุนัขกลัวและกังวลตลอดเวลาจะส่งผลให้ลูกสุนัขแสดงพฤติกรรมกลัวและก้าวร้าวออกมาได้เช่นกัน
หากอยากฝึกสุนัขให้รู้ทริคเล็ก ๆ น้อย ๆ สามารถทำได้ตั้งแต่ในช่วงนี้ โดยการฝึกแม่สุนัขให้ลูกสุนัขเห็น ตบรางวัลให้แม่สุนัขเพื่อสร้างประสบการณ์ในเชิงบวก เมื่อลูกสุนัขเห็นตัวอย่างจากแม่สุนัขก็จะเกิดพฤติกรรมเลียนแบบจากแม่สุนัขได้
เหตุการณ์สำคัญในช่วง 4-6 สัปดาห์
- เรียนรู้การขับถ่าย โดยไม่ต้องอาศัยการกระตุ้นจากแม่แล้ว
- เรียนรู้การสื่อสาร เช่น เห่า ขู่ หอน
- มีปฏิสัมพันธ์กับเพื่อนร่วมครอก
ระยะเวลา: 6-8 สัปดาห์
“พร้อมถูกฝึกแล้ว”
เริ่มมีการจัดลำดับทางสังคมระหว่างแม่สุนัขและพี่น้องร่วมครอก เป็นช่วงเวลาเหมาะสมที่จะแนะนำให้ลูกสุนัขทำความรู้จักกับสัตว์ชนิดอื่นในบ้าน เช่น แมว นก และให้สุนัขทำความรู้จักกับสิ่งที่สุนัขอาจจะกลัวในอนาคตให้ได้มากที่สุด เช่น เครื่องดูดฝุ่น ทำให้แน่ใจว่าสุนัขจะมีประสบการณ์ที่ดีกับสิ่งเหล่านี้ ค่อยเป็นค่อยไป อย่าลืมให้รางวัลแก่สุนัขด้วย
อย่าลืมว่าเมื่อสุนัขอายุ 2 เดือนจะต้องไปทำวัคซีนเข็มแรก อ่านเกี่ยวกับ ข้อควรรู้ในการทำวัคซีนสุนัข ให้ระมัดระวังในการปล่อยให้ลูกสุนัขไปทำความรู้จักกับสุนัขตัวอื่นที่ไม่มีประวัติการฉีดวัคซีน เพราะอาจนำโรคมาสู่ลูกสุนัขได้
เหตุการณ์สำคัญในช่วง 6-8 สัปดาห์
- วัคซีนเข็มแรก ที่อายุ 8 สัปดาห์ (2 เดือน)
- เริ่มทำความรู้จักกับสัตว์ชนิดอื่น ๆ
ระยะเวลา: 8-12 สัปดาห์
“กลัวจัง”
เจ้าตูบที่ดูร่าเริงและพร้อมจะเรียนรู้ในช่วงสัปดาห์ที่แล้ว พอมาอยู่ในช่วงนี้ลูกสุนัขอาจมีความคิดในเชิงลบต่อการเรียนรู้สิ่งใหม่ เพราะฉะนั้นจึงสำคัญมากที่พวกเราจะต้องจัดหาสภาพแวดล้อมที่ปลอดภัยให้แก่ลูกสุนัข การล้อเล่นกับความกลัวของลูกสุนัขไม่ใช่เรื่องที่ดีเพราะลูกสุนัขอาจจะเข้าใจไปแล้วว่าในบ้านหลังนี้ไม่มีใครให้พึ่งพิงได้เลย มีแนวโน้มสูงมากที่ลูกสุนัขจะโตมาโดยขาดความไว้ใจแก่ผู้เลี้ยง
ช่วงเวลานี้เหมาะสมในการสร้างความไว้วางใจแก่ลูกสุนัข พาลูกสุนัขให้ผ่านพ้นช่วงเวลาที่มีแต่ความกลัวและสับสนนี้ไปได้ เมื่อโตขึ้นสุนัขจะไว้วางใจและมองพวกเราเป็นที่พึ่งพิงยามเผชิญกับปัญหา
Ranking stage
“พลังงานล้นเหลือ กัดแทะทุกสิ่งอย่าง”
ระยะเวลา: 3-6 เดือน
หลังจากผ่านความกลัวต่อการเรียนรู้สิ่งใหม่ไปได้แล้ว สุนัขดูเหมือนจะมีพลังงานที่ล้นเหลือ มีความดื้อซนและความช่างสงสัยเข้ามาแทนที่
ฟันแท้ที่เริ่มงอกในช่วงนี้สร้างความเจ็บปวดและไม่สบายฟันให้แก่ลูกสุนัขอย่างมาก เป็นตัวกระตุ้นอย่างดีที่ทำให้สุนัขหาสิ่งของมากัดและแทะเพื่อลดความรู้สึกไม่สบายฟัน
ในช่วงนี้เป็นช่วงที่สุนัขจะจัดอันดับของตัวเองภายในบ้าน สุนัขอาจแสดงพฤติกรรมเพื่อทดสอบว่าตัวเองอยู่ตำแหน่งไหนกันแน่ สุนัขจะแสดงความเป็นตัวของตัวเองและพฤติกรรมที่อาจทำให้พวกเราต้องส่ายหัวบ่อย ๆ เพราะฉะนั้นจึงสำคัญมากที่เราควรจะจัดกิจกรรมที่สามารถทำกับสุนัขได้ทุกวัน เพื่อให้สุนัขใช้พลังงาน สร้างวินัย และเข้าใจกฎเกณฑ์หากจะต้องอาศัยอยู่ในบ้านหลังนี้
การอุทิศเวลาของพวกเราให้แก่สุนัขในช่วงนี้มีความสำคัญมากต่อการกำหนดนิสัยของสุนัขเมื่อโตขึ้น การทำโทษสุนัขควรทำด้วยความพอดีโดยใช้น้ำเสียงหนักแน่น ไม่ล้ำเส้นจนถึงขั้นทำร้ายร่างกายสุนัข เพราะสุนัขจะจำฝังใจและเป็นการสร้างแผลเป็นให้สุนัขจดจำไปจนโต
ลักษณะของการเป็นผู้นำที่ดีสำหรับสุนัขคือ ความใจเย็น หนักแน่น ความมั่นใจ และความสม่ำเสมอ จะเป็นหัวใจสำคัญที่ทำให้สุนัขผ่านช่วงเวลานี้ไปด้วยความทรงจำที่ดี
เหตุการณ์สำคัญในช่วง 3-6 เดือน
- ฟันแท้เริ่มงอก
- เริ่มดื้อซนกัดแทะสิ่งของ
Adolescence stage
“วัยรุ่น วัยร้อน”
ระยะเวลา: 6-18 เดือน
สุนัขวัยรุ่นเริ่มที่จะมีความเป็นตัวของตัวเองมากขึ้น และดูเหมือนว่าจะต้องการพวกเราน้อยลง สุนัขที่เคยเรียกชื่อแล้ววิ่งมาหาอย่างดีใจกลับทำตัวเหมือนหูหนวกซะอย่างงั้น
ควรใส่ใจสุนัขอย่างมากในช่วงวัยรุ่นวัยร้อน สุนัขอาจแสดงพฤติกรรมที่เราคาดไม่ถึง เพราะฉะนั้นเมื่อพาสุนัขออกนอกบ้านจึงควรใส่สายจูงทุกครั้ง เพื่อป้องกันอันตรายจากการวิ่งโดยไม่สนอันตรายรอบตัว
เริ่มมีการสร้างอาณาเขตและขยายอาณาเขต สุนัขที่ยังไม่ผ่านการทำหมันมักจะเริ่มผสมพันธุ์ได้แล้วในช่วงนี้ เจ้าของที่ไม่ต้องการให้สุนัขมีลูกควรปรึกษาสัตวแพทย์เรื่องการทำหมัน ในตัวเมียหากทำหมันก่อนเป็นสัดครั้งแรกช่วยลดโอกาสเสี่ยงในการเกิดมะเร็งเต้านมในอนาคต1
เหตุการณ์สำคัญในช่วง 6-18 เดือน
- เป็นสัดครั้งแรก
Adulthood stage
“โตเต็มวัย”
ระยะเวลา: 18 เดือนขึ้นไป
สุนัขส่วนใหญ่มีพัฒนาการทางร่างกายที่สมบูรณ์พร้อมแล้วในช่วงอายุนี้ การเข้าสู่ช่วงอายุโตเต็มวัยของสุนัขสายพันธุ์เล็กจะเร็วกว่าสุนัขพันธุ์ใหญ่ ส่วนในด้านบุคลิกภาพของสุนัขก็พอจะบอกได้แล้วว่าสุนัขแต่ละตัวนั้นมีนิสัยอย่างไร ไม่ว่านิสัยสุนัขจะเป็นอย่างไรก็ตามพวกเราสามารถที่จะฝึกสุนัขและท้าทายให้พวกเขาเรียนรู้ต่อสิ่งใหม่ ๆ ได้เสมอ
สรุป
การเข้าใจพัฒนาการลูกสุนัขมีความจำเป็นต่อเจ้าของสุนัขอย่างมาก บางครั้งสุนัขอาจแสดงพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์ ขอให้พวกเราพยายามเรียนรู้พัฒนาการของพวกเขาในแต่ละช่วงจะทำให้พวกเราเข้าใจสุนัขมากขึ้น ซึ่งพวกเรามีส่วนสำคัญอย่างมากต่อการกำหนดบุคลิกภาพของพวกเขาในอนาคต หากตัดสินใจจะอยู่ร่วมกันแล้ว การเรียนรู้ซึ่งกันและกันและการสร้างประสบการณ์ดี ๆ ให้แก่กันจึงเป็นส่วนสำคัญมากที่จะทำให้เราอยู่ด้วยกันอย่างสงบสุขในระยะยาว
อ้างอิง
1 https://pets.webmd.com/dogs/guide/spaying-or-neutering-your-dog-faq#1
2 https://www.dogviously.com/developmental-stages-of-puppy-growth/