วิธีเลือกหลอดกกไฟลูกนกและกกไฟนกป่วย ดีที่สุด ปลอดภัยที่สุด

ผู้เลี้ยงนกมือใหม่หลายท่านอาจมีคำถาม กกไฟลูกนกยังไงดี? ไฟกกลูกนกใช้ไฟกี่วัตต์? หลอดกกไฟนกเลือกแบบไหนดีที่สุด? กกไฟนกป่วยจำเป็นหรือไม่? และการจัดกรงนกอย่างไรเมื่อต้องใช้ไฟกก ให้ได้ความร้อนและรังสี UV ที่พอเหมาะในสภาพอากาศสุดฮ๊อตของเมืองไทย โดยที่ลูกนกหรือนกป่วยของเราไม่โดนย่างด้วยไฟกกอุ่น ๆ ของตัวเอง

แสงสว่างและความร้อน

แสงแดดเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับชีวิตนกอย่างขาดไม่ได้ เนื่องจากนกพึ่งพารังสี UVA และ UVB ในแสงแดดเป็นตัวช่วยในการดำรงชีวิต โดยรังสี UVA ช่วยให้นกสามารถมองเห็นสีสันของโลกนี้มากกว่า 100 ล้านสี ซึ่งทำให้ตานกสามารถแยกแมลงตัวเล็กจิ๋วออกจากใบไม้ แยกผลไม้ออกจากต้นและแยกสัตว์นักล่าออกจากที่ซ่อนตัวได้อย่างแม่นยำ เพิ่มโอกาสมีชีวิตรอดของนกได้เป็นอย่างดีและมีความสำคัญในการจับคู่ผสมพันธุ์ของนก ส่วนรังสี UVB มีความสำคัญในการสร้างวิตามินดี3 (VitaminD₃) ซึ่งเป็นวิตามินที่ช่วยในกระบวนการดูดซึมแคลเซียมของนก^2,3,4

นกมีอวัยวะที่เรียกว่า Preen gland (Uropygeal gland) อยู่บริเวณผิวหนังใต้ขนหาง มีหน้าที่ผลิตน้ำมันซึ่งมีคุณสมบัติพิเศษช่วยเคลือบขนนกให้กันน้ำ แข็งแรงและยังเป็นตัวรับแสง UVB ที่สามารถเปลี่ยน VitaminD₃ ให้อยู่ในรูปแบบพร้อมใช้งาน อย่าแปลกใจหากเราจะเห็นนกขนฟูนอนอาบแดดตอนเช้าตรู่ เพราะนกต้องพองขนเพื่อให้ Preen gland สัมผัสแสงแดดเต็มที่³

ความอันตรายของการขาด VitaminD₃ และแคลเซียมคือ ปากนกไม่แข็งแรง เปราะแตกหักง่าย เปลือกไข่นุ่มนิ่ม มีโอกาสเกิดไข่ค้าง (Egg-binding) กระดูกบางหักง่าย กระดูกโค้งผิดรูป (Metabolic bone disease หรือ Rickets) กล้ามเนื้ออ่อนแรง ระบบประสาทและอวัยวะภายในทำงานผิดปกติจากการขาดแคลเซียม²

นกต้องการความสมดุลของแสงสว่างและความมืด เพราะตามทฤษฎีนกต้องการแสงสว่าง 8-12 ชั่วโมงและความมืดราว 12 ชั่วโมงสำหรับพักผ่อนและแสงสว่างที่ดีที่สุดคือ แสงแดดธรรมชาติช่วงเช้าตรู่จนถึงสาย ๆ อากาศไม่ร้อนมากและรังสี UV ก็ไม่เข้มข้นจนเป็นอันตรายต่อนก วางกรงนกให้สัมผัสแดดราว 30 นาทีต่อวันก็เพียงพอ^2,3,4

การเลี้ยงนกในเมืองไทยดูจะง่ายกว่าประเทศอื่น ๆ เมื่อเทียบกับฝั่งยุโรปหรืออเมริกา เพราะทุกวันมีแสงแดดและอุณหภูมิเฉลี่ยทั้งปีประมาณ 28C^. (องศาเซลเซียส)¹  ซึ่งไม่หนาวหรือร้อนเกินไปสำหรับการเลี้ยงนก แม้ว่าจะมีวันที่ร้อนจัดในหน้าร้อนหรือฝนตกหนัก แต่โดยภาพรวมอุณหภูมิและแสงแดดก็ไม่ได้แตกต่างกันมากนักเหมือนต่างประเทศที่มีทั้งช่วงเวลาอากาศหนาวจัดหรือมีช่วงเวลากลางวันสั้นมากเพียงไม่กี่ชั่วโมง ซึ่งมีผลกระทบต่อการเลี้ยงนกอย่างแน่นอน

ถ้าอย่างนั้นเราก็ไม่จำเป็นต้องใช้ไฟกกลูกนกหรือกกไฟนกป่วย!!? แค่ตั้งกรงนกไว้ในห้องหรือนอกบ้านก็น่าจะเพียงพอแล้ว จริง ๆ ความคิดนี้ถูกเพียงครึ่งเดียว หากเรามองถึงปัจจัยต่าง ๆ รอบตัวเรา เช่น เลี้ยงนกในบ้านหรือสภาพอากาศที่บางครั้งก็เกิดแปรปรวนขึ้นมาโดยเฉพาะบ้านที่ใช้แอร์หรือพัดลม อากาศแปรปรวนในฤดูฝนหรือกลางคืนที่อากาศเย็นในช่วงฤดูหนาว การใช้หลอดไฟกกนกช่วยปรับอุณหภูมิให้อบอุ่นและมีความคงที่มากขึ้น โดยเฉพาะการกกไฟลูกนกและกกไฟนกป่วย มีความจำเป็นเพราะร่างกายนกยังมีความอ่อนแอมากกว่านกทั่ว ๆ ไป

อุณหภูมิที่เหมาะสมสำหรับการเลี้ยงนก

นกเป็นสัตว์เลือดอุ่นที่มีอุณหภูมิร่างกายปกติค่อนข้างสูงราว 40 – 41C^. ซึ่งเทียบได้กับคนมีไข้สูงเลยทีเดียว ร่างกายของนกปกคลุมไปด้วยขนหลายชั้นเพื่อช่วยในการเก็บรักษาความอบอุ่นเหมือนห่มผ้าอุ่น ๆ ตลอดเวลา

อุณหภูมิเท่าไหร่ที่พอเหมาะพอดีกับการเลี้ยงนก เป็นคำถามที่ตอบยาก เพราะนกแต่ละสายพันธุ์มีถิ่นกำเนิดมาจากหลากหลายพื้นที่ทั่วโลก ตัวอย่างเช่น นกแก้วมาคอร์มีถิ่นกำเนิดในป่าฝนแถบอเมริกาใต้ที่มีอากาศค่อนข้างเย็นและชื้น แน่นอนว่าสภาพอากาศแตกต่างจากนกแก้วแอฟริกัน เกรย์ ซึ่งชื่อก็บอกอยู่แล้วว่ามาจากแอฟริกาที่ร้อนและแห้งแล้ง หรือนกค๊อกคาทูที่มาจากออสเตรเลียที่อยู่ในสภาพอากาศค่อนข้างแห้งและร้อนจัดในฤดูร้อน เป็นต้น

นกส่วนใหญ่จากต่างประเทศที่นำเข้ามาเลี้ยงในเมืองไทยต่างก็มีความสามารถในการปรับตัวให้เข้ากับสภาพแวดล้อมได้ดีในระดับหนึ่ง แต่เชื่อหรือไม่ว่าปัญหานกป่วยที่มักพบในโรงพยาบาลสัตว์คือ นกเป็นหวัดเนื่องจากอากาศเย็นเกินไป เพราะอากาศร้อน ๆ ของเมืองไทยเราจึงใช้ชีวิตในห้องแอร์หรือเปิดพัดลมเป่าใกล้ ๆ และคาดว่านกคงจะร้อนเหมือนกันกับเราด้วย ในทางกลับกันกลายเป็นว่าเราทำให้เกิดสภาพอากาศที่แปรปรวนสำหรับนกไปโดยไม่ได้ตั้งใจ

บทความที่น่าสนใจ 9 สายพันธุ์นกน่าเลี้ยง สีสันสุดคัลเลอร์ฟูล

สิ่งที่ต้องระวังคือ ความแปรปรวนของอุณหภูมิทำให้นกป่วยง่าย ไม่ควรวางกรงนกใกล้หน้าต่างเพราะ ความร้อนจากแสงแดดในเวลากลางวันอาจทำให้นกเป็นฮีทสโตรกหรือถ้าหากเปิดหน้าต่าง พัดลมหรือแอร์ แบบลมเย็นพัดผ่านกรงนก อาจทำให้นกป่วยจากสภาพอากาศ อุณหภูมิและความชื้นที่ไม่คงที่

หลอดกกไฟนก เลือกอย่างไรดี

หลอดกกไฟนก มีหลายชนิดให้เลือกใช้ ทั้งแบบทดแทนแสงแดดธรรมชาติ มีรังสี UV หรือช่วยปรับอุณหภูมิให้ค่อนข้างคงที่ไม่ว่าจะเป็นลูกนกหรือนกป่วย การมีหลอดกกไฟนกซักหนึ่งอันไว้ที่บ้านก็เป็นสิ่งจำเป็น โดยเฉพาะอย่างยิ่งช่วงฤดูหนาวที่อากาศเย็นในช่วงกลางคืนและอุ่นขึ้นในช่วงเวลากลางวัน การกกไฟนกในช่วงเวลากลางคืนลดโอกาสที่นกจะสัมผัสกับอุณหภูมิเดี๋ยวร้อนเดี๋ยวหนาว ซึ่งส่งผลให้นกเครียดและป่วยง่ายตามมา

หลอดกกไฟนกที่แนะนำคือ Full light spectrum + UVB เพื่อให้นกได้รับรังสีเหมือนอาบแดดตอนเช้า ซึ่งจำเป็นในกรณีไม่สามารถพานกไปตากแดดหรือที่พักอาศัยค่อนข้างทึบแสง ส่วนในกรณีนกป่วยหรือลูกนกที่ต้องการเพิ่มความอบอุ่น การเลือกใช้ตู้กกลูกนกที่สามารถปรับอุณหภูมิภายในตู้ได้ก็สะดวกและมั่นใจว่าควบคุมอุณหภูมิให้คงที่ได้แน่นอน

อุณหภูมิที่เหมาะสมสำหรับกกลูกนกแก้วและกกไฟนกป่วย⁷

• ฟักออกจากไข่ – 3 วัน >>> 35 – 36.5C^. (96 – 98F^.)
• 3 – 21 วัน >>> 31 – 34C^. (88 – 94F^.)
• 3 สัปดาห์ขึ้นไปหรือนกป่วย >>> 25 – 30C^. (76 – 86F^.)

สำหรับคนงบน้อยหรือคิดว่าซื้อตู้กกนกมาคงไม่คุ้ม ไม่ได้ใช้เป็นประจำ กาโตโระมีทางเลือกมาให้คือ หลอดไฟอินฟาเรดสำหรับสัตว์ (infrared lamp) หลอดไส้ (incandescent light bulb) และหลอดไฟเซรามิก (ceramic heating bulb) หาซื้อได้ง่ายตามร้านค้าทั่วไปหรือซูเปอร์มาเก็ต สิ่งที่เจ้าของนกจำเป็นต้องรู้ก่อนซื้อหลอดไฟคือ หลอดไฟกกลูกนกใช้ไฟกี่วัตต์และวางหลอดไฟยังไงให้ได้อุณหภูมิที่พอเหมาะ

1.หลอดไฟ UV (Full light spectrum + UVB)

หลอดกกไฟนกแบบที่มีรังสี UV เลียนแบบแสงแดดตามธรรมชาติ เริ่มต้นเลือกหลอดไฟแบบไม่งง ตามขั้นตอนดังนี้^3,4,5

• มองหาสัญลักษณ์ Full spectrum UV ข้างกล่อง
• เลือกอุณหภูมิสีของหลอดไฟ 4200 – 8000 Kelvin ซึ่งเป็นช่วงที่สีใกล้เคียงกับแสงธรรมชาติมากที่สุด (Kelvin เป็นหน่วยวัดอุณหภูมิของแสง ถ้าพูดให้เห็นภาพง่าย ๆ คือค่า Kelvin ช่วยให้เราเลือกหลอดไฟแสงสีเหลือง แสงสีธรรมชาติและแสงสีขาวนั่นเอง)
• เลือก Colour rendering index (CRI) หรือแสงของหลอดไฟทำให้สีของวัตถุเหมือนจริง (ค่า CRI มีตั้งแต่ 0 – 100 โดย 100 คือแสงที่สมจริงมากที่สุด) สำหรับไฟกกนกควรเลือกที่มีค่า CRI มากกว่า 90 เนื่องจากตาของนกสามารถมองเห็นสีได้มากกว่า 100 ล้านสี โดยอาศัยแสงและรังสี UV เป็นตัวช่วย ถ้าหากนกมองเห็นสีของวัตถุผิดเพี้ยนไปอาจทำให้นกมีปัญหาในการมองเห็นวัตถุต่าง ๆ จนเกิดอันตรายต่อนกได้

หลอดกกไฟนกแบบรังสี UV จะเสื่อมประสิทธิภาพไปเรื่อย ๆ เมื่อเริ่มใช้งาน โดยมีอายุการใช้งานของหลอดไฟประมาณ 12 เดือน

ตัวอย่างหลอดไฟที่หาได้ในท้องตลาด: standard output T8, high output T5, standard output T5, E27 และ T5 power compact หลอดไฟแต่ละแบบมีความแตกต่างกันทั้งขนาดของหลอดไฟและวัตต์ (กำลังไฟฟ้า) ซึ่งเราต้องเลือกให้เหมาะสมกับขนาดกรงนก

ตัวอย่างการเลือกหลอด Full light spectrum + UVB⁵

• นกหงษ์หยก (ตัวแทนนกขนาดเล็ก) – กรงสำหรับนกเล็กขนาด 45x45x60 เซนติเมตร (กว้างxยาวxสูง) เลือกใช้หลอดไฟ 8 watt lamp
• นกแอฟริกันเกรย์ (ตัวแทนนกขนาดกลาง) –  กรงสำหรับนกแก้ว ขนาด 0.9×1.2 เมตร เลือกใช้หลอดไฟ E27 compact lamp หรือ 24W power compact (ParrotPro)
• นกแก้วมาคอร์ (ตัวแทนนกขนาดใหญ่) – กรงสำหรับนกแก้ว 1-2 ตัว ขนาด 1.8×1.8 เมตร เลือกใช้หลอดไฟ 54watt T5 linear lamp

2.หลอดไฟอินฟราเรด (Infrared lamp)

หลอดไฟอินฟราเรด เป็นหลอดไฟสำหรับให้ความอบอุ่นแบบไม่มีรังสี UV มีให้เลือกตั้งแต่ 40-150 วัตต์ ขึ้นอยู่กับขนาดพื้นที่ภายในกรง

ตัวอย่าง การวางหลอดไฟกกนกระยะต่าง ๆ กับความอบอุ่นที่นกได้รับจากไฟกก

หมายเหตุ อุณหภูมิที่หลอดไฟให้ความอบอุ่นกับนก ขึ้นอยู่กับขนาดกรง ขนาดหลอดไฟ วัตต์ และอุณหภูมิห้อง ตัวอย่างด้านบนทดลองในห้องอุณหภูมิ 20C^. และในช่อง nr คือร้อนเกินไปไม่แนะนำนะ อาจจะทำให้นกฮีทสโตรกหรือผิวไหม้ได้⁸

อย่าลืมว่านกโตและนกป่วยต้องการความอบอุ่นเพียง 25-30C^. กาโตโระทำตารางให้ดูเพื่อเปรียบเทียบเท่านั้น หากใช้หลอดไฟที่มีกำลังไฟสูง ขอให้แน่ใจว่ากรงนกกว้างมากพอที่นกจะหนีได้เมื่อร้อนเกินไป

3.หลอดไฟให้ความร้อนแบบเซรามิก (Ceramic heating bulb)

หลอดไฟแบบเซรามิกให้ความร้อนได้ดีโดยที่ไม่มีแสงจ้าให้นกแสบตา เหมาะสำหรับใช้เวลากลางคืนที่อากาศเย็น เพราะไม่มีแสงรบกวนนกในเวลานอน มีให้เลือกตั้งแต่ 40-250 วัตต์

ตัวอย่าง การวางหลอดไฟกกนกระยะต่าง ๆ กับความอบอุ่นที่นกได้รับจากไฟกก

หมายเหตุ อุณหภูมิที่หลอดไฟให้ความอบอุ่นกับนก ขึ้นอยู่กับขนาดกรง ขนาดหลอดไฟ วัตต์ และอุณหภูมิห้อง ตัวอย่างด้านบนทดลองในห้องอุณหภูมิ 22C^.  จะเห็นว่าวางหลอดไฟห่างกันเพียง 10 เซนติเมตรแต่ความร้อนที่ออกมาจากหลอดไฟก็แตกต่างกันประมาณ 2-7 องศาเซลเซียสเลยทีเดียว⁹

อย่าลืมว่านกโตและนกป่วยต้องการความอบอุ่นเพียง 25-30C^. กาโตโระทำตารางให้ดูเพื่อเปรียบเทียบเท่านั้น หากใช้หลอดไฟที่มีกำลังไฟสูง ขอให้แน่ใจว่ากรงนกกว้างมากพอที่นกจะหนีได้เมื่อร้อนเกินไป

4.หลอดไส้ (Incandescent light bulb)

หลอดไฟรุ่นบุกเบิก ให้ความร้อนจากการเผาขดลวดข้างในหลอดไฟ ผิวแก้วภายนอกร้อนมากหากสัมผัสโดยตรงอาจเกิดแผลไหม้ได้ เลือกใช้หลอดไส้ 40-60 วัตต์ในกรณีที่หาหลอดไฟแบบอื่นไม่ได้แล้วจริง ๆ

ข้อเสียของหลอดไส้คือ แสงไฟที่เจิดจ้าอาจทำให้นกรู้สึกไม่สบายตาเมื่อต้องนั่งมองแสงไฟนาน ๆ และหากใช้หลอดไส้ให้ความอบอุ่นในเวลากลางคืน แสงไฟอาจรบกวนการนอนหลับของนกได้ นอกจากนั้นความร้อนจากหลอดไฟค่อนข้างควบคุมยาก ผิวแก้วของหลอดไฟอาจร้อนราว 70-90C^. ดังนั้นขอให้แน่ใจว่าวางหลอดไฟห่างจากนกอย่างน้อย 25-30 เซนติเมตรและนกมีที่ให้หนีหากร้อนเกินไป

การจัดกรงนกเมื่อต้องใช้หลอดกกไฟนก

รู้หรือไม่…การวางกรงนกข้างหน้าต่างที่มีแสงสว่างทั้งวันแต่ไม่ได้เปิดหน้าต่างเลย นกอาจไม่ได้รับรังสี UV อย่างเพียงพอ เนื่องจากกระจกสำหรับที่พักอาศัยมักเคลือบสารที่สะท้อนหรือกรองรังสี UV นอกจากนั้นนกยังจะได้รับเฉพาะความร้อนแบบเน้น ๆ จากรังสีอินฟาเรด (Infrared) ที่ส่งตรงมาจากดวงอาทิตย์ในช่วงแดดจัด เสี่ยงต่อการเกิดฮีทสโตรกหรือผิวไหม้แดด (sunburn)

อย่าลืมสังเกตนกในกรงเพื่อประเมินว่าหลอดไฟกกนกที่เราติดไว้นั้น สร้างความอบอุ่นอย่างพอเหมาะหรือไม่ ดังนี้

• อุ่นพอดี – นกเกาะคอนตามสบาย ทำกิจกรรมต่าง ๆ ภายในกรงตามปกติ
• หนาวเกินไป – นกพยายามเข้าใกล้ไฟกกมากที่สุด หากเลี้ยงหลายตัวอาจพบว่านกมาเกาะกลุ่มกัน ขนฟู ซึม จามและน้ำมูกไหล
• ร้อนเกินไป – นกพยายามหนีห่างจากไฟมากที่สุด ผิวแห้ง ผิวแดง หอบ อ้าปากหายใจ ขนฟูและกระวนกระวาย

บทสรุป

แสงแดดและความอบอุ่นสำคัญสำหรับนกมาก หากเราไม่สามารถตากแดดนกตอนเช้าตรู่หรือต้องการเพิ่มความอบอุ่นเป็นพิเศษ หลอดไฟกกนกเป็นทางเลือกที่ดีมาก แต่หลอดกกไฟนกป่วยหรือหลอดกกไฟลูกนกมีหลากหลายแบบ เจ้าของนกจึงควรพิจารณาเลือกหลอดไฟตามความเหมาะสม ทั้งชนิดของหลอดไฟ วัตถุประสงค์ของการกกไฟ ขนาดของกรงนกและสภาพแวดล้อมรอบ ๆ กรงนก เท่านี้นกตัวน้อยก็จะอบอุ่นจากไฟกกนกที่เราคัดเลือกมาเป็นอย่างดี

อ้างอิง

1.http://climate.tmd.go.th/content/file/1478

2.https://www.exoticdirect.co.uk/news/importance-correct-lighting-for-birds-part-one

3.https://www.exoticdirect.co.uk/news/benefits-uv-lighting-birds-part-two

4.https://www.exoticdirect.co.uk/news/calcium-magnesium-uv-preventing-feather-plucking-part-three

5.https://www.exoticdirect.co.uk/news/how-choose-correct-lighting-for-your-bird-part-four

6.https://www.exoticdirect.co.uk/news/parrots-cold-weather

7.https://hari.ca/hari/research-facility/hari-research-papers/psittacine-pediatrics-housing-feeding-baby-parrots/

8.https://flukerfarms.com/basking-bulb/

9.http://www.exo-terra.com/en/products/ceramic_heater.php