สถานการณ์ในปัจจุบันทำให้มนุษย์ใช้ชีวิตอย่างเคร่งเครียดมากขึ้น ซึ่งความเครียดและความเศร้าส่งผลกระทบโดยตรงต่อสุขภาพร่างกาย และมนุษย์แต่ละคนมีการจัดการความเครียดที่แตกต่างกัน การใช้สุนัขบำบัดเพื่อลดความเครียด คลายความเศร้า แม้กระทั่งสุนัขบำบัดกรณีเป็นโรคซึมเศร้า อัลไซเมอร์ และเด็กสมาธิสั้น พบว่าอาการของผู้ป่วยดีขึ้น หรือนักโทษในเรือนจำ สุนัขก็สามารถลดความเครียดและดึงด้านที่อ่อนโยนออกมาได้1,2,3
“สุนัขบำบัด” เป็นทางเลือกหนึ่งที่ได้ผลดีมากในการเยียวยาจิตใจมนุษย์ให้ผ่านช่วงเวลาแย่ ๆ ไปได้
เวทมนตร์ของสุนัขในการเยียวยาจิตใจมนุษย์
“เคยรู้สึกหรือไม่ ทำไมเวลาอยู่ใกล้ ๆ สุนัข เรามักจะรู้สึกผ่อนคลายหรือว่าสุนัขจะมีเวทมนตร์ที่ช่วยคลายความเศร้าให้เราได้”
มนุษย์มีความผูกพันกับสุนัขมายาวนานหลายพันปี แม้จะเลี้ยงสุนัขไว้เป็นสัตว์เลี้ยงแต่ปฏิเสธไม่ได้เลยว่ามนุษย์มีความรู้สึกที่ดีให้สุนัขมากกว่าเป็นแค่สัตว์ ด้วยเหตุผลทางวิทยาศาสตร์มากมาย มนุษย์มีความรู้สึกให้กับสุนัขเหมือนเวลามองดูเด็กทารก ร่างกายผลิตฮอร์โมนออกซิโทซิน (Oxytocin) ออกมาเหมือนขณะที่เรามีความรัก3
74% ของผู้เลี้ยงสัตว์ กล่าวว่า พวกเขารู้สึกว่าสัตว์เลี้ยงช่วยให้ผ่อนคลายมากขึ้น4 และสุนัขก็เป็นสัตว์เลี้ยงยอดฮิตที่สุดในโลก ด้วยความน่ารัก กระตือรือร้น ซื่อสัตย์ พร้อมที่จะทำให้เจ้านายพอใจ สุนัขต้องการเล่นและเรียกร้องความเอาใจใส่ ทำให้เจ้าของสุนัขมีกิจกรรมให้ทำมากมายร่วมกัน
ความสามารถพิเศษอีกอย่างของสุนัขคือ สุนัขรับรู้ถึงอารมณ์ของเจ้าของได้เสมอ โดยเฉพาะเมื่อเจ้าของมีความเครียดหรือความซึมเศร้า4 ไม่ใช่แค่รับรู้เท่านั้นสุนัขยังร่วมเศร้าไปกับเราอีกด้วย สุนัขจะพยายามอย่างสุดความสามารถในการทำให้เจ้าของอารมณ์ดี
อ่านบทความที่น่าสนใจ ความเครียดของมนุษย์ส่งผลต่อสุนัขอย่างไร?
ทำไมสุนัขจึงสามารถบำบัดความเครียดและความซึมเศร้าของมนุษย์ได้?
ร่างกายมนุษย์ที่รู้สึกผ่อนคลายจะผลิตฮอร์โมนซีโรโทนิน (Serotonin), ฮอร์โมนโดปามีน (Dopamine) และฮอร์โมนออกซิโทซิน (Oxytocin) ออกมาเมื่อสัมผัสใกล้ชิดกับสุนัข ในขณะเดียวกันฮอร์โมนแห่งความเครียดที่เรียกว่าคอร์ติซอล (Cortisol) ก็ลดลงด้วย พบว่าร่างกายตอบสนองโดย ความดันเลือดลดลง หัวใจเต้นช้าลง อัตราการหายใจสม่ำเสมอ และกล้ามเนื้อคลายตัว5
สุนัขบำบัดทำให้มนุษย์ที่ได้ใกล้ชิดรู้สึกถึงความรัก ความเป็นมิตร ผ่อนคลาย และไม่รู้สึกโดดเดี่ยว นี่เป็นจุดสำคัญที่สุนัขบำบัดสามารถช่วยให้ผู้ป่วยที่มีปัญหาทางด้านจิตใจและการควบคุมอารมณ์ มีอาการดีขึ้น3,4
งานวิจัยตีพิมพ์ในนิตยสาร Nature รายงานว่าการเลี้ยงสุนัขลดความเสี่ยงการเสียชีวิตจากโรคหัวใจ เนื่องจากสุนัขบำบัดความเครียดให้ลดน้อยลง6
สุนัขบำบัดมีความสำคัญทางการแพทย์ พบว่าทั้งเด็กสมาธิสั้น เด็กออทิสติกและผู้ป่วยความจำเสื่อม ให้การตอบสนองที่ดีต่อสุนัขซึ่งทำให้การดูแลผู้ป่วยในด้านจิตใจมีประสิทธิภาพยิ่งขึ้น
เด็กสมาธิสั้น
เด็กที่มีปัญหาสมาธิสั้น (ADHD หรือ Attention deficit hyperactivity disorder) สามารถผ่อนคลายและใช้พลังงานไปกับการเล่นกับสุนัข นอกจากนั้นสุนัขบำบัดสามารถดึงให้พวกเขาเกิดความสนใจทำกิจกรรมร่วมกันได้2
ผู้ป่วยความจำเสื่อม
ผู้ป่วยความจำเสื่อมหรืออัลไซเมอร์ (Alzheimer’s disease) รู้สึกผ่อนคลายและความเครียดลดน้อยลง เมื่อใช้เวลาร่วมกับสุนัข2
เด็กออทิสติก
เด็กที่มีปัญหาออทิสติก (Autism) เป็นกลุ่มที่ตอบสนองดีมากต่อการใช้สุนัขบำบัด พบว่าพฤติกรรมการทำสิ่งเดิมซ้ำ ๆ (Stereotype behaviour) ลดน้อยลง เด็กมีการตอบสนองต่อสิ่งแวดล้อมรอบตัวและกิจกรรมทางสังคมดีขึ้น2
สายพันธุ์สุนัขบำบัดความเครียด
โลกนี้มีสุนัขมากกว่า 100 สายพันธุ์ เราได้คัดเลือกมาให้แล้วว่า สายพันธุ์ไหนเหมาะสำหรับการเป็นสุนัขบำบัด
1.แควาเลียร์ คิงส์ ชาลส์ สแปเนียล (Cavalier King Charles Spaniel)
สุนัขพันธุ์แควาเลียร์ คิงส์ ชาลส์ สแปเนียล ที่สุดของสุนัขที่น่ารักน่ากอดเหมือนฟองน้ำนุ่ม ๆ ทำให้มีชื่อเล่นว่า “The Love Sponge” เหมาะสำหรับเป็นสุนัขบำบัด ด้วยรูปร่างหน้าตาที่น่ารักและนิสัยที่ชอบแสดงความรัก ชอบให้กอด ซึ่งสามารถบำบัดความเครียดและความซึมเศร้าให้มนุษย์ได้เป็นอย่างดี นอกจากนั้นยังฝึกสอนง่าย ใจดี สุภาพและกระตือรือร้น7
2.ลาบราดอร์ รีทรีฟเวอร์ (Labrador Retriever)
สุนัขพันธุ์ลาบราดอร์ รีทรีฟเวอร์ (Labrador Retriever) เป็นสุนัขตัวใหญ่ที่มีนิสัยขี้เล่น ใจดี และชอบออกกำลังกาย จึงเหมาะกับคนที่มีพื้นที่ในการเลี้ยงและมีเวลาให้กับสุนัข ข้อดีของการเลี้ยงสุนัขที่ชอบทำกิจกรรมคือ สุนัขบำบัดเราด้วยการไม่ปล่อยให้มีเวลานั่งซึมเศร้า นอกจากนั้นสุนัขพันธุ์นี้ยังเฉลียวฉลาด สามารถฝึกให้เป็นสุนัขนำทางผู้พิการ สุนัขตำรวจหรือทหาร และเป็นเพื่อนกับเด็ก ๆ
3.พุดเดิ้ล (Poodle)
สุนัขพุดเดิ้ลมีหน้าตาที่น่ารัก ชอบวนเวียนอยู่รอบตัวเจ้าของ แรกเริ่มสุนัขพันธุ์พุดเดิ้ลถูกฝึกสำหรับเป็นผู้ช่วยในการล่าสัตว์ แถบยุโรป สามารถเรียนรู้คำสั่งได้ไวและมีความเฉลียวฉลาด ติด 1 ใน 5 สายพันธุ์สุนัขฉลาดที่สุดในโลก นอกจากนั้นพุดเดิ้ลยังมีความสามารถในการปรับตัวตามสภาพแวดล้อมและมีอายุยืนยาว
4.โกลเด้น รีทรีฟเวอร์ (Golden Retriever)
สุนัขพันธุ์โกลเด้น รีทรีฟเวอร์ เป็นสายพันธุ์ยอดนิยม 1 ใน 3 ของโลก จากหน้าตาท่าทางที่ดูเหมือนเด็กซน ๆ มีความกระตือรือร้นและอยากรู้อยากเห็น ในขณะที่ความฉลาดของสุนัขพันธุ์นี้ก็ไม่เป็นรองใคร สามารถเรียนรู้คำสั่งได้อย่างรวดเร็ว มีความเป็นมิตรกับเด็ก สุนัขสายพันธ์ุนี้ได้รับการยอมรับให้เป็นสุนัขบำบัดที่ดี และถูกฝึกให้ช่วยงานมนุษย์ในด้านอื่น เช่น กิจกรรมของตำรวจ ทหาร และสุนัขนำทางผู้พิการ
การเลี้ยงสุนัขตัวโตเช่นนี้ ต้องการพื้นที่กว้าง ๆ และสุนัขมีความกระตือรือร้นสูงต้องการทำกิจกรรม เช่น ออกกำลังกายร่วมกับเจ้าของอย่างสม่ำเสมอ
5.ยอร์คเชียร์ เทอร์เรีย (Yorkshire Terrier)
หนึ่งในสุนัขสายพันธุ์ยอดนิยมมากที่สุดในโลก ด้วยหน้าตาน่ารัก ขนาดตัวเล็กจิ๋ว ความเฉลียวฉลาด ที่ทำให้มนุษย์รู้สึกมีชีวิตชีวาเมื่อมีสุนัขยอร์คเชียร์ เทอร์เรีย อยู่ใกล้ ๆ
ยอร์คเชียร์ เทอร์เรีย ชื่อ สโมกกี้ (Smoky) เป็นสุนัขบำบัดตัวแรกของโลกที่มีการบันทึกไว้ในประวัติศาสตร์ ช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ทหารอเมริกัน พบสุนัขในโพรงสุนัขจิ้งจอกจากป่าแถบนิว กินี (New Guinea) และเก็บสุนัขใส่กระเป๋ากลับค่ายมาด้วย ความน่ารักของสโมกกี้ ช่วยเยียวยาจิตใจทหารที่บาดเจ็บให้มีกำลังใจที่จะมีชีวิตต่อไป7
6.วิซสลา (Vizsla)
วิซสลา เป็นสุดยอดสุนัขบำบัดที่มีความสามารถในการลดความเครียดและความซึมเศร้า เนื่องจากสุนัขมีความพยายามใกล้ชิดกับเจ้าของตลอดเวลาและไม่ชอบการอยู่คนเดียว ทำให้มีชื่อเล่นว่า “The Velcro Dog” เพราะสุนัขวิซสลาจะทำตัวติดหนึบกับเจ้าของเหมือนถูกแปะไว้ด้วยเทปตีนตุ๊กแก (velcro tape)
จากนิสัยของวิซสลาที่กล่าวมา แน่นอนว่าสุนัขพันธุ์นี้ต้องการเจ้าของที่มีเวลาให้และต้องการทำกิจกรรมร่วมกับเจ้าของ เช่น ออกกำลังกาย แต่มีข้อดีสำหรับการเป็นสุนัขบำบัดคือ การพยายามอยู่รอบตัวมนุษย์ ทำให้มนุษย์รู้สึกผ่อนคลายและได้รับการเยียวยาจิตใจจากสุนัขบำบัด7
7.ปั๊ก (Pug)
สุนัขพันธุ์ปั๊กมีรูปร่างหน้าตาที่น่ารัก นิสัยกระตือรือร้นและสามารถฝึกสอนง่าย ด้วยนิสัยที่ดูร่าเริงทำให้สุนัขพันธุ์นี้ให้ความรู้สึกถึงพลังบวก มีคำกล่าวว่า “ถ้าหากให้ความรักกับปั๊กแล้ว ปั๊กก็จะให้ความรักแก่คุณเช่นกัน” ทำให้เหมาะสมอย่างยิ่งสำหรับการเป็นสุนัขบำบัด นอกจากนั้นสุนัขพันธุ์ปั๊กยังเหมาะกับบ้านที่มีพื้นที่จำกัดและไม่ได้ต้องการออกกำลังกายมากเท่าสุนัขพันธุ์อื่น ๆ
บทสรุป
สุนัขบำบัดทั้ง 7 สายพันธุ์ที่ยกตัวอย่างมา คัดเลือกจากลักษณะนิสัยที่อ่อนโยน ฝึกสอนง่ายและชอบอยู่กับมนุษย์ ส่วนสุนัขสายพันธุ์อื่น ๆ ก็สามารถบำบัดความเครียดและความซึมเศร้าของเราได้เช่นกัน
การเลือกเลี้ยงสุนัขขึ้นอยู่กับความชอบ ลักษณะนิสัยที่เข้ากันได้ดี แต่มีสิ่งสำคัญที่ควรคิดให้ดีก่อนการหาสุนัขมาเลี้ยงคือ พื้นที่เลี้ยงเหมาะสมกับสุนัข การเลี้ยงสุนัขมีค่าใช้จ่ายที่ต้องรับผิดชอบ ทั้งค่าอาหาร วัคซีนและค่ารักษาหากเจ็บป่วย นอกจากนั้นอย่าลืมให้เวลากับสุนัขให้มาก เพราะถึงแม้สุนัขจะมีเวทมนตร์ในการบำบัดความเศร้า แต่อย่าลืมว่าสุนัขเองก็สามารถซึมเศร้าได้เช่นกันหากไม่ได้รับความสนใจจากเจ้าของ
อ้างอิง
1.https://www.stress.org/daily-life
2.https://www.mentalhealth.org.uk/a-to-z/p/pets-and-mental-health
3.https://www.theguardian.com/society/2020/mar/17/dogs-have-a-magic-effect-the-power-of-pets-on-our-mental-health
4.https://www.webmd.com/depression/features/pets-depression#1
5.https://www.newportacademy.com/resources/well-being/pets-and-mental-health/
6.https://www.nature.com/articles/s41598-017-16118-6
7.https://www.bustle.com/articles/175299-the-7-best-dog-breeds-for-fighting-depression
